Nhà xây dựng trái phép đã xây xong có được hợp thức hóa không?

Hiện nay, việc xây dựng trái phép trở thành vấn đề nghiêm trọng và phức tạp, ảnh hưởng đến quy hoạch đô thị và sự phát triển bền vững. Mặc dù những công trình xây dựng này thường được thực hiện một cách nhanh chóng, tiết kiệm chi phí nhưng câu hỏi đặt ra là liệu những công trình nhà xây dựng trái phép có thể được hợp thức hóa sau khi đã hoàn thành? 

Có được hợp thức hóa nhà xây dựng trái phép khi đã xây xong hay không?

Chính phủ đã hoàn thành quá trình hợp thức hóa các công trình nhà ở riêng lẻ, bao gồm các loại nhà như biệt thự, nhà ở độc lập và nhà ở liền kề. Tuy nhiên, việc hợp thức hóa này chỉ áp dụng cho các công trình đang trong quá trình thi công xây dựng hoặc các công trình đã được cấp giấy phép xây dựng và thuộc một trong các trường hợp được điều chỉnh giấy phép như quy định tại khoản 1 Điều 98 của Luật Xây dựng 2014.

Cụ thể, những công trình được điều chỉnh giấy phép xây dựng bao gồm:

• Thay đổi mặt ngoại trạm của công trình trong đô thị thuộc khu vực có yêu cầu về quản lý kiến trúc.
• Thay đổi vị trí, diện tích xây dựng; quy mô, chiều cao, số tầng của công trình và các yếu tố ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực chính.
• Thay đổi thiết kế bên trong công trình ảnh hưởng đến an toàn, phòng cháy, nổ và bảo vệ môi trường.

Các công trình nhà ở đã hoàn thành (không còn trong quá trình thi công) không thể được hợp thức hóa (Nguồn: Mogi)

Tuy nhiên, các công trình nhà ở đã hoàn thành (không còn trong quá trình thi công) không thể được hợp thức hóa. Thay vào đó, việc vi phạm này sẽ bị phạt và công trình phải được tháo dỡ hoặc phần vi phạm phải được loại bỏ để đảm bảo an toàn và tuân thủ các quy định về xây dựng.

Cảnh báo: Các rủi ro nếu lách luật mua nhà ở xã hội trái phép

Thời hạn để hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép là bao lâu?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 81 của Nghị định 16/2022/NĐ-CP, khi tổ chức hoặc cá nhân xây dựng nhà ở riêng lẻ không tuân thủ nội dung giấy phép đã cấp, họ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Thời hạn để hoàn thành hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng điều chỉnh là 30 ngày kể từ ngày ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Điều này có nghĩa là sau khi nhận được quyết định xử phạt vi phạm hành chính, tổ chức hoặc cá nhân có hành vi vi phạm cần nhanh chóng hoàn thành hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng điều chỉnh trong vòng 30 ngày. Trong quá trình này, họ sẽ phải chuẩn bị đầy đủ các tài liệu và giấy tờ cần thiết để có thể điều chỉnh giấy phép xây dựng cho công trình của mình.

Nếu vượt quá thời hạn 30 ngày mà không hoàn thành việc điều chỉnh giấy phép xây dựng thì việc hợp thức hóa không thể được thực hiện và công trình sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. 

Điều này có thể bao gồm các biện pháp như buộc tháo dỡ công trình, xử phạt tiền hoặc các biện pháp khác nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định về xây dựng và bảo vệ môi trường. Do đó, việc hoàn thành hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng điều chỉnh trong thời gian quy định là rất quan trọng để tránh các hậu quả tiêu cực cho công trình và người sử dụng.

Hồ sơ và thủ tục hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép

Hồ sơ hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép

Hồ sơ này bao gồm:

• Mẫu đơn đề nghị theo Mẫu số 02.
• Bản chính giấy phép xây dựng đã được cấp.
• 2 bộ bản vẽ thiết kế xây dựng trong hồ sơ thiết kế xây dựng điều chỉnh sau thiết kế cơ sở, đã được phê duyệt theo quy định.
• Giấy tờ chứng minh đã hoàn thành việc nộp phạt vi phạm hành chính (biên lai nộp tiền).

Thủ tục hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép

Khoản 1 Điều 81 của Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định một quy trình hợp thức hóa những nhà ở riêng lẻ đã xây dựng trái phép. Thủ tục này bao gồm các bước như sau:

Bước 1: Gửi hồ sơ yêu cầu điều chỉnh giấy phép xây dựng

Bước 2: Xem xét và giải quyết

Bước 3: Thông báo kết quả (trong vòng 15 ngày sau khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ)

Bước 4: Trình bày giấy phép xây dựng điều chỉnh cho cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính

Thủ tục hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép (Nguồn: self-build)

Trong khoảng thời gian 30 ngày từ ngày quyết định xử phạt hành chính được ban hành, tổ chức hoặc cá nhân vi phạm cần trình bày giấy phép xây dựng điều chỉnh cho cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính.

Nếu vượt quá thời hạn 30 ngày mà tổ chức hoặc cá nhân vi phạm không thể trình bày giấy phép xây dựng điều chỉnh, cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính sẽ tạo ra thông báo yêu cầu tổ chức hoặc cá nhân vi phạm tự tháo dỡ phần xây dựng trái phép.

Bước 5: Tiếp nhận và xử lý

• Trong khoảng thời gian tối đa 05 ngày sau khi tổ chức hoặc cá nhân vi phạm trình bày giấy phép xây dựng điều chỉnh, cơ quan có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm tiến hành kiểm tra tình trạng công trình xây dựng, tạo ra biên bản ghi nhận tính phù hợp của tình trạng công trình với giấy phép xây dựng điều chỉnh.
• Tổ chức hoặc cá nhân vi phạm chỉ được phép tiếp tục xây dựng nếu biên bản ghi nhận xác nhận tính phù hợp của tình trạng công trình với giấy phép xây dựng điều chỉnh.
• Trong tình huống tình trạng nhà ở không phù hợp với giấy phép xây dựng điều chỉnh, tổ chức hoặc cá nhân vi phạm cần tháo dỡ phần xây dựng không tuân theo nội dung giấy phép xây dựng điều chỉnh trong thời hạn tối đa 15 ngày sau khi biên bản kiểm tra được lập, xác nhận tình trạng hiện trạng công trình.

Trên đây là quy định giải quyết thắc mắc về việc có thể hợp thức hóa nhà xây dựng trái phép sau khi hoàn thành. Thực tế không thể hợp thức hóa toàn bộ công trình nhà ở khi đã hoàn thành xây dựng. Điều này dễ hiểu vì việc điều chỉnh giấy phép xây dựng không thể thay đổi toàn bộ nội dung giấy phép xây dựng đã được cấp và phải tuân theo quy định của luật pháp.

Mặc dù vậy, người vi phạm không cần quá lo lắng vì trong trường hợp không thể hợp thức hóa, họ sẽ chỉ bị yêu cầu tháo dỡ phần công trình không tuân theo nội dung giấy phép xây dựng đã cấp (thường là một số phần nhỏ của công trình, ít khi là toàn bộ công trình).

Có thể thấy, việc hợp thức hóa nhà xây dựng trái phép đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng từ phía cơ quan chức năng, các chuyên gia pháp lý và quản lý đô thị. Việc giải quyết vấn đề này không chỉ đơn thuần là việc đánh giá các hành vi vi phạm pháp luật mà còn phải xem xét tới tác động của những công trình này đến môi trường sống, quy hoạch đô thị và an ninh xã hội.

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, OneHousing không chịu trách nhiệm về những trường hợp tự ý áp dụng mà không có sự tư vấn trực tiếp của Pro Agent.

Xem thêm

Có được phép xây nhà trên đất sổ xanh không?

Thủ tục vay vốn ngân hàng chính sách xã hội để xây nhà cần những giấy tờ gì?