5 trường hợp không được hưởng thừa kế nhà, đất

Người thừa kế có quyền được hưởng di sản quyền sử dụng nhà, đất theo di chúc hoặc pháp luật quy định. Tuy nhiên trong một số trường hợp, cá nhân lại không được hưởng thừa kế nhà đất dù có quan hệ huyết thống, hôn nhân, nuôi dưỡng với người để lại di sản. Hãy cùng OneHousing giải đáp qua bài viết dưới đây.

Khi nào không được hưởng thừa kế nhà đất?

• Trường hợp 1: Người đã bị kết án về những hành vi cố ý xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng hoặc có hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ với người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng đến danh dự và nhân phẩm của người đó.

Cố ý xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng người để lại di sản được xem như là hành vi cố ý giết người hoặc cố ý gây thương tích và tổn hại đến sức khỏe của họ. Ngược đãi nghiêm trọng và hành hạ bao gồm những hành vi tàn bạo, đày đọa gây tổn thương đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm được định nghĩa là hành vi sỉ nhục, làm nhục, bịa đặt hoặc lan truyền những thông tin giả nhằm xúc phạm danh dự người khác.

Những hành vi bạo lực, nguy hiểm không được hưởng thừa kế nhà, đất (Nguồn: Luật sư X)

• Trường hợp 2: Người có vi phạm nghiêm trọng về nghĩa vụ nuôi dưỡng với người để lại di sản.

Theo quy định trong Luật Hôn nhân và gia đình, nghĩa vụ nuôi dưỡng giữa những thành viên trong gia đình không chỉ giới hạn ở trong quan hệ cha - mẹ - con cái, ông - bà - cháu, chị - em với nhau mà còn bao gồm cả những mối quan hệ khác như chồng có nghĩa vụ nuôi dưỡng vợ và ngược lại, anh có nghĩa vụ nuôi dưỡng em và ngược lại. Điều này cho thấy sự quan trọng của nghĩa vụ nuôi dưỡng trong duy trì mối quan hệ và đoàn kết trong gia đình.

• Trường hợp 3: Người đã bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm đến tính mạng của người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn phần di sản mà người thừa kế đó có quyền được hưởng.
• Trường hợp 4: Người có hành vi cưỡng ép, lừa dối hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; sửa chữa di chúc, giả mạo di chúc, che giấu di chúc, hủy di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản nhưng trái với ý chí của người để lại di sản.

Di chúc phải do người để lại di sản tự tay lập nên (Nguồn: Thương gia luật)

Lập di chúc là quyền quan trọng của chủ sở hữu tài sản để quyết định việc phân chia tài sản sau khi mất. Bất kỳ hành vi can thiệp, cản trở vào quyền lập di chúc đều là trái pháp luật và bị xử lý nghiêm theo quy định. Người có hành vi cản trở lập di chúc sẽ bị tước quyền hưởng di sản. 

Lưu ý: Những người trong các trường hợp trên đây vẫn có thể được hưởng di sản là quyền sử dụng nhà ở, đất hoặc cả nhà ở và đất nếu người để lại di sản đã biết đến hành vi của những người đó nhưng vẫn đồng ý cho họ hưởng di sản theo di chúc.

• Trường hợp 5: Con đã thành niên có đủ khả năng lao động và hưởng toàn bộ di sản được thừa kế hợp pháp theo di chúc nhưng người để lại tài sản không cho người con đó hưởng thừa kế.

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế là nhà đất gồm những bước nào?

Con đẻ, con nuôi của người để lại di sản nhưng không được quyền hưởng di sản trong điều kiện nào?

• Điều kiện 1: Con đã đủ tuổi thành niên và có khả năng lao động

Theo Khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:

“1. Những người sau đây vẫn có quyền được hưởng phần di sản bằng với hai phần ba suất của một người thừa kế theo đúng pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc đồng ý cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

1. a) Con chưa đủ tuổi thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. b) Con đã đủ tuổi thành niên nhưng không có khả năng lao động”.

Như vậy theo quy định trên, nếu con đã đủ tuổi thành niên (từ đủ 18 tuổi trở lên) và có khả năng lao động bình thường nhưng người lập di chúc không cho người con đó hưởng thừa kế thì người con đó không có quyền được hưởng di sản thừa kế theo di chúc.

Rất nhiều trường hợp con đủ tuổi thành niên nhưng không được hưởng di sản (Nguồn: Law Key)

• Điều kiện 2: Toàn bộ di sản là quyền sử dụng nhà ở, đất được thừa kế theo di chúc hợp pháp.

Như vậy, nếu con đã đủ tuổi thành niên và có khả năng lao động bình thường thì không được quyền hưởng di sản là nhà ở, đất của người qua đời để lại nếu toàn bộ nhà ở, đất đã được thừa kế theo di chúc hợp pháp nhưng người lập di chúc không cho người con đó hưởng.

Lưu ý: Mặc dù người con đã đủ tuổi thành niên, có khả năng lao động bình thường và toàn bộ nhà ở, đất được thừa kế theo di chúc hợp pháp mà người lập di chúc không cho quyền hưởng di sản nhưng trong một số trường hợp dưới đây, người con đó vẫn có quyền được hưởng di sản thừa kế, cụ thể:

- Những người được thừa kế theo di chúc đã qua đời trước hoặc qua đời trong cùng thời điểm với người lập di chúc; tổ chức, cơ quan được hưởng thừa kế theo di chúc đã không còn tồn tại vào thời điểm thừa kế được mở.

Ví dụ: Ông A có 01 căn nhà và 01 thửa đất, ông A có hai người con tên là B (17 tuổi) và C (20 tuổi, có khả năng lao động bình thường). Ông A lập di chúc để lại toàn bộ nhà và đất cho B. Vì C là người đã đủ tuổi thành niên và có khả năng lao động bình thường nên sẽ không được hưởng di sản nếu người lập di chúc không cho hưởng.

Tuy nhiên, ông A và B bị tai nạn giao thông và qua đời cùng một thời điểm. Khi đó, quyền sử dụng nhà ở và đất được chia theo thừa kế pháp luật; C thuộc hàng thừa kế thứ nhất nên được hưởng di sản thừa kế theo đúng pháp luật.

- Những người đã được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc hợp pháp mà không có quyền được hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản. Khi đó di sản sẽ được phân chia thừa kế theo pháp luật (theo diện và hàng thừa kế).

Trên đây là thông tin về 5 trường hợp không được hưởng thừa kế nhà, đất theo pháp luật. Hy vọng bạn đọc có thêm kiến thức và áp dụng vào trường hợp của mình. 

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, OneHousing không chịu trách nhiệm về những trường hợp tự ý áp dụng mà không có sự tư vấn trực tiếp của Pro Agent.

Xem thêm

Sự khác nhau giữa thuế, phí phải nộp khi chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế nhà đất

Có được xây nhà trên đất thừa kế nhưng chưa có sổ đỏ không?