VinSpeed nhập cuộc: Kỳ vọng rút ngắn tiến độ đường sắt cao tốc Bắc – Nam đến 5 năm?
Sau nhiều năm trì hoãn và tranh luận, dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam – biểu tượng cho khát vọng hạ tầng hiện đại của Việt Nam bất ngờ có bước ngoặt mới khi VinSpeed, một thành viên thuộc hệ sinh thái Vingroup, chính thức đề xuất tham gia đầu tư. Với cam kết về tiến độ, tài chính và công nghệ, VinSpeed không chỉ mang đến luồng sinh khí mới cho siêu dự án này mà còn đặt ra kỳ vọng có thể rút ngắn thời gian triển khai tới 5 năm so với phương án do Nhà nước đề xuất.
Bài toán tiến độ của đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Vì sao luôn bị trì hoãn?
Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một trong những kỳ vọng lớn nhất về hạ tầng giao thông của Việt Nam trong thế kỷ 21. Tuy nhiên, suốt gần 20 năm qua, dự án này vẫn loay hoay trên… giấy.
Các mốc triển khai từ 2006 đến nay
Ý tưởng về tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được khởi xướng từ năm 2006, với mục tiêu kết nối Hà Nội – TP.HCM bằng hệ thống vận tải hiện đại, rút ngắn thời gian di chuyển xuống còn dưới 7 giờ. Tuy nhiên, đề xuất ban đầu năm 2010 với tổng mức đầu tư 56 tỷ USD đã bị Quốc hội bác bỏ do lo ngại về vốn và hiệu quả đầu tư.
Vốn là một trong những lý do khiến dự án cao tốc đường sắt Bắc - Nam bị trì hoãn (Nguồn ảnh: Người Đô Thị Online)
Sau đó, dự án được “làm mới” nhiều lần. Đến năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải trình lại đề án với tổng mức đầu tư lên tới 58,7 tỷ USD, chia làm hai giai đoạn: 2020–2032 (đoạn Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM), và 2032–2045 cho phần còn lại. Tuy nhiên, phương án này vẫn chưa nhận được sự đồng thuận do nhiều điểm chưa rõ ràng về hiệu quả kinh tế và kỹ thuật.
Những nút thắt khiến dự án chậm tiến độ
Một trong những nguyên nhân then chốt khiến dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam liên tục bị trì hoãn là bài toán vốn và cơ chế tài chính chưa rõ ràng. Với tổng mức đầu tư ước tính hàng chục tỷ USD, việc huy động đủ nguồn lực để triển khai là một thách thức không nhỏ. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước phải ưu tiên cho các lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục và an sinh xã hội, việc tiếp tục trông chờ vào vốn ngân sách hoặc ODA khiến tương lai của dự án trở nên mờ mịt. Không có phương án tài chính khả thi, việc khởi công vẫn chỉ dừng ở ý tưởng.
Bài toán tài chính là nút thắt lớn của dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam (Nguồn ảnh: BUFF Fintech)
Bên cạnh đó, mô hình hợp tác công – tư (PPP), vốn được kỳ vọng sẽ “mở khóa” các dự án hạ tầng quy mô lớn, đến nay vẫn chưa được thống nhất. Việc kêu gọi doanh nghiệp tư nhân tham gia gặp nhiều rào cản do thiếu cơ chế chia sẻ rủi ro hợp lý, quyền lợi chưa rõ ràng và phương án hoàn vốn còn mơ hồ. Điều này khiến các nhà đầu tư tỏ ra dè dặt, trong khi Nhà nước không thể và cũng không nên tiếp tục “gánh” toàn bộ chi phí đầu tư.
Đánh giá tiến độ theo phương án nhà nước đề xuất
Theo báo cáo mới nhất từ Bộ GTVT, nếu theo đúng tiến trình mà nhà nước đề xuất, giai đoạn đầu (Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM) có thể hoàn thành vào năm 2032, và toàn tuyến hoàn thành sau 2040. Nghĩa là, từ khi lên ý tưởng đến khi hoàn tất sẽ mất hơn 35 năm – một quãng thời gian quá dài cho một công trình hạ tầng quốc gia cấp thiết.
VinSpeed tham gia: Bước ngoặt có thể rút ngắn 5 năm triển khai?
Sự xuất hiện của VinSpeed – doanh nghiệp thành viên của Tập đoàn Vingroup – đang thổi luồng gió mới vào dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Với kinh nghiệm đầu tư hàng loạt dự án hạ tầng lớn trong 10 năm qua, VinSpeed tuyên bố sẵn sàng rút ngắn tiến độ dự án này từ 5 - 10 năm, nếu được chấp thuận mô hình hợp tác đầu tư.
Sự xuất hiện của VinSpeed đã thổi một làn gió mới đầy tích cực cho dự án (Nguồn ảnh: Tạp chí Kinh tế chứng khoán Việt Nam)
VinSpeed đề xuất triển khai đoạn tuyến từ Hà Nội đến TP.HCM trong giai đoạn từ 2025 đến 2030, với tổng mức đầu tư khoảng hơn 1,5 triệu tỷ đồng. Đặc biệt, VinSpeed cam kết tự thu xếp ít nhất 20% vốn đầu tư từ nguồn lực nội bộ – điều chưa từng có tiền lệ trong các dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, thay vì mô hình BOT truyền thống vốn gây tranh cãi, VinSpeed đề xuất mô hình hợp đồng đầu tư có thời hạn, trong đó doanh nghiệp đầu tư, xây dựng và vận hành tuyến đường trong một khoảng thời gian để thu hồi vốn, sau đó chuyển giao lại cho nhà nước.
Đáng chú ý, VinSpeed không yêu cầu Chính phủ bảo lãnh vốn vay thương mại, không xin hỗ trợ lãi suất và chấp nhận rủi ro tài chính. Đây là mô hình từng thành công tại nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và có thể là bước đột phá trong thu hút tư nhân vào hạ tầng.
Tham vọng đi kèm thách thức: Dự án có thực sự khả thi trong 5 năm?
VinSpeed mang đến kỳ vọng lớn nhờ lợi thế của doanh nghiệp tư nhân: tổ chức tinh gọn, hành động quyết liệt và không vướng nhiều thủ tục hành chính. Các dự án lớn trước đây của Vingroup như VinFast, Vinhomes đã cho thấy khả năng triển khai nhanh chóng khi được trao quyền chủ động. Việc VinSpeed phụ trách toàn bộ từ thiết kế đến vận hành giúp hạn chế các điểm nghẽn thường gặp trong đầu tư công.
VinSpeed mang đến nhiều kỳ vọng cho dự án này (Nguồn ảnh: VnExpress)
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức lớn. Trước hết là khung pháp lý chưa hoàn thiện: Luật Giao thông đường sắt và PPP hiện chưa quy định rõ quyền đầu tư và vận hành của tư nhân với đường sắt cao tốc. Tiếp theo là bài toán giải phóng mặt bằng qua hơn 20 tỉnh thành, khâu này thường kéo dài và dễ gây chậm tiến độ. Cuối cùng, để nội địa hóa công nghệ, VinSpeed cần hợp tác quốc tế nhưng lại thiếu quy định cụ thể về chuyển giao công nghệ, kỹ thuật và tiêu chuẩn.
Dù tiềm năng là rõ ràng, để đạt mục tiêu hoàn thành tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam trong 5 năm, cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ trong việc tháo gỡ rào cản pháp lý và tạo cơ chế linh hoạt cho doanh nghiệp tiên phong.
Sự tham gia của VinSpeed vào dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một tín hiệu tích cực, mở ra kỳ vọng thực tế về việc rút ngắn tiến độ một trong những công trình giao thông trọng điểm nhất nước. Với cam kết tài chính mạnh mẽ, mô hình đầu tư linh hoạt và quyết tâm nội địa hóa, VinSpeed cho thấy tiềm năng tạo ra một bước ngoặt lớn.
Xem thêm
Công nghệ hiện đại được áp dụng trên đường sắt cao tốc Bắc – Nam
.png)
