Tổng quan luật đất đai 2024 mới nhất

Luật Đất đai năm 2024 bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8/2024. Đây được xem là đạo luật đóng vai trò trung tâm trong hệ thống pháp luật đất đai và có mối quan hệ với rất nhiều luật khác trong hệ thống pháp luật. Quá trình thực hiện được kỳ vọng sẽ sớm giúp khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển xã hội.

Giới thiệu luật đất đai 2024

Tại phiên bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) 2024.

Luật Đất đai 2024 bao gồm 16 chương, 260 điều đã thể chế hóa đúng đường lối của Đảng, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc đã chỉ ra trong quá trình tổng kết thi hành Luật với rất nhiều điểm mới tiến bộ.

Để thông qua Luật Đất đai 2024, Quốc hội đã xem xét dựa trên cơ sở chính trị và thực tiễn, cho ý kiến qua 3 kỳ họp và lắng nghe hàng triệu góp ý của cử tri. Qua 9 lần sửa đổi, Luật Đất đai 2024 đã được Bộ Tài nguyên - Môi trường đánh giá là đạt được 5 mục đích chính, cụ thể:

• Hoàn thiện hệ thống pháp luật, giải quyết được tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong những chính sách liên quan đến đất đai
• Tháo gỡ các vướng mắc trong quản lý và sử dụng đất
• Cân bằng lợi ích của các chủ thể trong quan hệ đất đai
• Phát triển một thị trường bất động sản lành mạnh và minh bạch
• Thiết lập được hệ thống quản lý hiện đại, chuyển đổi số, phát huy tính dân chủ, hạn chế khiếu kiện về đất đai và nâng cao chất lượng quản lý đất đai

Luật Đất đai 2024 có nhiều điểm mới tiến bộ so với luật cũ (Ảnh: Sách chính trị tài chính)

Những điểm mới đáng chú ý của Luật đất đai năm 2024

Luật Đất đai 2024 đã có những điểm mới so với luật này năm 2013 nổi bật như sau:

Bổ sung quyền và nghĩa vụ của công dân với đất đai

Luật Đất đai 2024 bổ sung quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất đai tại các Điều 23, 24, 25. Theo đó, quyền của công dân đối với đất đai bao gồm:

• Tham gia xây dựng, góp ý trong việc hoàn thiện, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai
• Tham gia quản lý nhà nước, góp ý và kiến nghị, phản ánh với cơ quan nhà nước về công tác quản lý đất đai
• Quyền về sự bình đẳng trong quản lý, sử dụng đất đai
• Tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu chọn nhà đầu tư có sử dụng đất theo quy định của pháp luật
• Đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu chọn nhà đầu tư có sử dụng đất theo quy định của pháp luật
• Nhận chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, góp vốn, thuê quyền sử dụng đất; mua, bán, nhận chuyển nhượng cổ phần vốn góp là giá trị quyền sử dụng đất theo quy định pháp luật

Bên cạnh đó là nghĩa vụ của công dân đối với đất đai:

• Công dân có nghĩa vụ chấp hành đúng những quy định của pháp luật về đất đai
• Giữ gìn, bảo vệ, phát triển tài nguyên đất
• Tôn trọng về quyền sử dụng đất của người sử dụng đất

Đây là những quy định mới, y thể hiện sự tiến bộ của bộ luật. Các quy định này giúp ghi nhận, xác định cụ thể quyền và nghĩa vụ của công dân liên quan đến đất đai. Từ đó giúp bảo vệ kịp thời, hiệu quả quyền lợi chính đáng của công dân, đảm bảo công dân thực hiện đúng các nghĩa vụ đặt ra liên quan đến đất đai.

Sửa đổi quy định về cách phân loại đất

Luật Đất đai năm 2024 và năm 2013 đều phân loại đất đai thành các nhóm đất nông nghiệp, nhóm đất phi nông nghiệp và nhóm đất chưa sử dụng.

Tuy nhiên, theo Điều 9 Luật Đất đai 2024, không liệt kê những loại đất thuộc đất nông nghiệp khác, không liệt kê những loại đất thuộc đất phi nông nghiệp khác. Đồng thời sửa đổi định nghĩa về nhóm đất chưa sử dụng, theo đó đất chưa sử dụng là đất chưa xác định được mục đích sử dụng và chưa bàn giao, chưa cho thuê.

Quy định về cách phân loại đất đã được sửa đổi (Ảnh: Thư viện pháp luật)

Việc sửa đổi quy định về phân loại đất là cần thiết, điều này không chỉ giúp cho việc phân loại đất đai được thực hiện khoa học hơn mà còn làm cơ sở để phục vụ hiệu quả việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Hoàn thiện về quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất

Luật 2024 đã bổ sung nguyên tắc lập quy hoạch sử dụng, đảm bảo thống nhất hệ thống quy hoạch đất. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được lập ở ba cấp, bao gồm cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện. Quy hoạch sử dụng đất cấp trên phải bảo đảm nhu cầu sử dụng đất của cấp dưới; quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của cấp trên.

Bộ luật tiếp tục quy định về việc lập kế hoạch sử dụng đất hằng năm ở cấp huyện, tuy nhiên nội dung quy định đơn giản hơn, không yêu cầu đưa vào kế hoạch sử dụng đất nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất gắn với thửa đất ở của cá nhân, hộ gia đình.

Bổ sung quy định phát triển, quản lý, khai thác quỹ đất

Luật Đất đai 2024 quy định việc phát triển, quản lý, khai thác quỹ đất phải tuân theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, sử dụng đất đúng mục đích, công khai, minh bạch theo quy định của pháp luật; bảo đảm đáp ứng yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ tái định cư, an sinh xã hội.

Nếu nguyên tắc này được thực hiện thì tổ chức phát triển quỹ đất Nhà nước sẽ trở thành nhà cung cấp quỹ đất lớn nhất tại thị trường sơ cấp phục vụ cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội.

Tăng cường quản lý việc khai thác quỹ đất (Ảnh: Báo Tài nguyên và Môi trường)

Bổ sung quy định về điều kiện tách - hợp thửa đất

Luật Đất đai 2013 không quy định nguyên tắc về tách thửa đất, hợp thửa đất. Tuy nhiên, Luật 2024 đã bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện tách thửa - hợp thửa đất tại Điều 220.

Việc bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện tách - hợp thửa đất là điều cần thiết, với việc cụ thể hóa những nguyên tắc, điều kiện như vậy sẽ tạo nền tảng pháp lý quan trọng, từ đó giúp cho việc tách thửa, hợp thửa được thực hiện hiệu quả, an toàn trên cơ sở phù hợp với tinh thần pháp luật đề ra.

Phân cấp, phân quyền cụ thể trong quản lý, sử dụng đất

Luật Đất đai 2024 tiếp tục phân cấp thu hồi đất cho địa phương, đẩy mạnh việc phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp huyện. Bỏ quy định việc phải trình Thủ tướng Chính phủ có văn bản chấp thuận với các dự án có sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng vào những mục đích không thuộc trường hợp được Quốc hội quyết định và Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đầu tư.

Đồng thời, phân cấp cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định việc chuyển mục đích đối với dự án sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng vào những mục đích khác đối với các dự án này.

Về tài chính đất đai

Bộ luật năm 2024 đã bỏ quy định về khung giá đất; quy định cụ thể nguyên tắc, phương pháp định giá đất. Luật cũng quy định bảng giá đất được xây dựng hàng năm và bảng giá đất lần đầu được công bố, áp dụng từ ngày 01/01/2026.

Luật Đất đai năm 2024 còn quy định cụ thể về thời điểm xác định giá đất, thời điểm tính tiền sử dụng đất đối với mỗi trường hợp giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, gia hạn sử dụng đất, cho thuê đất mà làm thay đổi diện tích, mục đích sử dụng đất.

Ngoài ra, Luật mới cũng bổ sung quy định về tiền thuê đất hằng năm được áp dụng ổn định theo chu kỳ 5 năm. Tiền thuê đất cho chu kỳ tiếp theo sẽ được tính căn cứ vào bảng giá đất của năm xác định tiền thuê đất tiếp theo.

Khung giá đất đã bị bỏ theo quy định của luật mới (Ảnh: Thư viện pháp luật)

Đặc biệt, Luật cho phép các địa phương đã có bảng giá đất tới từng thửa đất thì được sử dụng bảng giá đất tại thời điểm định giá để áp dụng cho giá đất cụ thể. Đây là một điểm mới về tài chính đất đai của Luật này, khuyến khích các địa phương tăng cường đầu tư nhân lực, kinh phí, giải pháp để xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai theo luật.

Trên đây là thông tin chi tiết về những thay đổi, bổ sung của Luật Đất đai 2024 so với 2013. Hy vọng bạn đọc có thể hiểu và áp dụng đúng trong quá trình giao dịch, sử dụng đất sau này.

Xem thêm 

Luật Đất đai 2024: Giá đất tăng có kéo theo giá bất động sản sơ cấp và thứ cấp tăng cùng?

Bất động sản "đóng băng" hay "bùng nổ" sau Luật Đất đai 2024?