Quyền và nghĩa vụ của cổ đông lớn trong công ty cổ phần là gì?

Thị trường chứng khoán mở ra cánh cửa đầu tư sinh lời hấp dẫn, đồng thời mang đến cho nhà đầu tư những quyền lợi và nghĩa vụ nhất định. Trong số đó, nhóm cổ đông lớn (Blockholder) đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động và định hướng phát triển doanh nghiệp. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích về quyền lợi và nghĩa vụ của cổ đông lớn, giúp bạn hiểu rõ hơn về vị trí và tầm ảnh hưởng của nhóm nhà đầu tư đặc biệt này trong bối cảnh hoạt động của công ty cổ phần.

Khái niệm cổ đông lớn là gì?

Cổ đông lớn được định nghĩa là cá nhân hoặc tổ chức sở hữu từ 5% trở lên tổng số cổ phần đang lưu hành của một công ty cổ phần đại chúng. Tỷ lệ cụ thể có thể thay đổi tùy theo quy định của từng quốc gia hoặc sàn giao dịch chứng khoán. Nhóm nhà đầu tư này có tiếng nói quan trọng trong các quyết định chiến lược của công ty như bầu chọn hội đồng quản trị, phê duyệt các quyết định lớn, định hình hướng phát triển dài hạn của công ty.

Vì đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hướng đi và quản trị của các công ty, cổ đông lớn có nhiều trách nhiệm phải thực hiện. Do đó, cổ đông lớn cần phải có hiểu biết sâu sắc về quyền lợi và nghĩa vụ của mình để bảo vệ và gia tăng giá trị khoản đầu tư, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của công ty. Sự hiện diện của cổ đông lớn thường tạo ra áp lực tích cực, thúc đẩy ban quản lý phải làm việc hiệu quả hơn và hướng tới các mục tiêu dài hạn, thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn. Đồng thời, việc duy trì mối quan hệ tốt đẹp với các cổ đông khác và các bên liên quan cũng là một phần không thể thiếu trong việc xây dựng và củng cố vị thế của cổ đông lớn trong công ty.

Cổ đông lớn nắm từ hơn 5% cổ phần công ty trên sàn chứng khoán (Nguồn: Promarket) 

Quyền lợi cổ đông lớn được hưởng

Nhờ sở hữu lượng cổ phần đáng kể, cổ đông lớn được hưởng nhiều quyền lợi đặc biệt, giúp họ bảo vệ và gia tăng giá trị khoản đầu tư của mình. Để tăng cường bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty cổ phần, Luật Doanh nghiệp 2020 đã thiết lập các quy định chi tiết về quyền của cổ đông lớn như sau:

• Quyền tiếp cận thông tin: Cổ đông lớn có quyền xem xét, tra cứu và trích lục một số tài liệu của công ty, ngoại trừ các tài liệu liên quan đến bí mật thương mại và bí mật kinh doanh. Điều này giúp họ nắm bắt được tình hình hoạt động của công ty một cách chính xác và kịp thời, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư đúng đắn và chiến lược.
• Quyền triệu tập cuộc họp cổ đông: Cổ đông lớn có thể triệu tập cuộc họp cổ đông để đánh giá các hoạt động của Hội đồng quản trị hoặc các bộ phận quản lý khác. Các hành động của ban lãnh đạo được giám sát chặt chẽ và minh bạch, tránh các quyết định gây thiệt hại cho công ty và các cổ đông.
• Quyền yêu cầu kiểm tra: Trong những trường hợp cần thiết, cổ đông lớn có thể yêu cầu Ban kiểm soát kiểm tra các vấn đề cụ thể liên quan đến quản lý và điều hành hoạt động của công ty. Qua đó phát hiện và ngăn chặn kịp thời các sai phạm hoặc hành vi không minh bạch trong quá trình điều hành công ty.
• Quyền giám sát giao dịch: Điều này nhằm hạn chế việc thất thoát tài sản và giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo rằng các giao dịch được thực hiện một cách công bằng và minh bạch.
• Quyền được đối xử bình đẳng: Cổ đông lớn được đối xử bình đẳng như các cổ đông khác và có quyền tiếp nhận thông tin định kỳ hoặc bất thường mà công ty công bố theo quy định của pháp luật. 
• Quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Cổ đông lớn có quyền đình chỉ hoặc hủy bỏ các nghị quyết, quyết định của Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng quản trị nếu những nghị quyết, quyết định này vi phạm quyền lợi hợp pháp của cổ đông hoặc quy định của Luật Doanh nghiệp. Đây là một cơ chế bảo vệ quan trọng giúp cổ đông lớn đảm bảo rằng quyền lợi của họ không bị xâm phạm.
• Quyền đề nghị kiểm tra: Cổ đông lớn có quyền đề nghị Ban kiểm soát công ty tiến hành kiểm tra các công tác liên quan đến quản lý, điều hành hoặc các hoạt động khác khi thấy cần thiết. Quyền này giúp tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm của ban quản lý công ty, đồng thời đảm bảo rằng công ty được điều hành một cách hiệu quả và đúng đắn.

Những quy định này không chỉ giúp cổ đông lớn bảo vệ và gia tăng giá trị khoản đầu tư của mình mà còn góp phần quan trọng vào việc duy trì sự phát triển bền vững và minh bạch của công ty. Bằng cách tuân thủ các quy định pháp lý và đạo đức, cổ đông lớn có thể đảm bảo rằng họ không chỉ đạt được lợi ích cá nhân mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của công ty và cộng đồng doanh nghiệp.

Cổ đông lớn được bảo vệ quyền lợi theo Luật Doanh nghiệp 2020 (Nguồn: Investingmoney)

Trách nhiệm và nghĩa vụ của cổ đông lớn

Việc tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý và đạo đức là yếu tố then chốt giúp cổ đông lớn duy trì uy tín và ảnh hưởng tích cực trong cộng đồng doanh nghiệp. Đi kèm với quyền lợi là những nghĩa vụ quan trọng mà cổ đông lớn cần tuân thủ để đảm bảo sự minh bạch, ổn định và phát triển chung của công ty:

• Công bố thông tin: Công khai tỷ lệ sở hữu cổ phần khi trở thành cổ đông lớn, đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động đầu tư.
• Tuân thủ luật pháp: Cổ đông lớn phải tuân thủ các quy định về giao dịch cổ phiếu, chống giao dịch nội gián, thao túng thị trường, bảo vệ lợi ích chung cho các nhà đầu tư.
• Bảo vệ quyền lợi công ty: Hành động vì lợi ích chung của công ty, không trục lợi cá nhân, tham gia quyết định trung thực, khách quan.
• Tham gia quản trị công ty: Dự họp, bỏ phiếu, đóng góp ý kiến xây dựng, thúc đẩy phát triển bền vững, thể hiện trách nhiệm với cộng đồng doanh nghiệp.

Cổ đông lớn phải tuân thủ các quy định về công bố thông tin, tránh các hành vi thao túng thị trường và xung đột lợi ích. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, không chỉ cho bản thân cổ đông mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến công ty và các cổ đông khác.

Tại sao cổ đông lớn phải công bố thông tin mua bán chứng khoán?

Cổ đông lớn phải công bố thông tin mua bán chứng khoán để đảm bảo tính minh bạch và công khai, duy trì sự ổ định, bảo vệ nhà đầu tư chứng khoán. Việc này giúp ngăn chặn các hành vi gian lận và xung đột lợi ích, đảm bảo mọi giao dịch đều công bằng. Đồng thời, công bố thông tin giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt, giảm thiểu rủi ro và tuân thủ quy định pháp luật, củng cố niềm tin vào thị trường chứng khoán. Cổ đông lớn của bất kỳ công ty nào nếu muốn mua bán thêm cổ phần thì phải tuân thủ theo quy trình công bố thông tin như sau:

Bước 1: Thông báo với công ty và cơ quan quản lý chứng khoán

• Khi sở hữu tối thiểu 5% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết của công ty.
• Khi trở thành hoặc không còn là cổ đông lớn của công ty đại chúng hoặc công ty đầu tư chứng khoán đại chúng.
• Khi có sự thay đổi về số lượng cổ phiếu sở hữu vượt qua các ngưỡng 1% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của công ty đại chúng hoặc công ty đầu tư chứng khoán đại chúng.
• Cổ đông lớn phải báo cáo với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) hoặc Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK) trong vòng 7 ngày nếu giao dịch (mua, bán hoặc thay đổi tỷ lệ mà không qua giao dịch) từ 1% trở lên.
• Khi đạt mức sở hữu cổ phần tối thiểu là 10%, 15%, 20%, 25%, 30%, 50%, 75% hoặc 90% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết của công ty.

Bước 2: Công bố thông tin trên trang web của công ty

• Số lượng và tỷ lệ cổ phần sở hữu trong công ty.
• Số lượng và tỷ lệ cổ phần đã mua bán, chuyển nhượng hoặc quyền sử dụng cổ phần.
• Tên, địa chỉ và quốc tịch của cổ đông lớn.

Cổ đông lớn phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ của mính (Nguồn: Fool)

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về quyền lợi và nghĩa vụ của cổ đông lớn trong công ty cổ phần. Họ không chỉ là những nhà đầu tư lớn mà còn là những người định hướng và góp phần quan trọng vào sự phát triển của công ty. Việc hiểu rõ và thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình giúp cổ đông lớn bảo vệ khoản đầu tư, duy trì uy tín và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của công ty và nền kinh tế nói chung.

Xem thêm 

Cách ứng dụng CAPEX trong đầu tư chứng khoán

Khi nào nhà đầu tư chứng khoán bị Force Sell? Cách tránh bị Force Sell