Những rủi ro mà nhà đầu tư dễ phải đối mặt khi đầu tư trái phiếu

Đầu tư trái phiếu là một trong những kênh được nhiều nhà đầu tư chứng khoán lựa chọn trong thời gian gần đây. Vậy cách đầu tư trái phiếu như thế nào? Những rủi ro có thể gặp phải là gì? Hãy cùng giải đáp trong bài viết dưới đây để bắt đầu đầu tư sinh lời.

Khái niệm về đầu tư trái phiếu

Đầu tư trái phiếu là quá trình mua những chứng từ/giấy nợ tương lai mà những tổ chức, doanh nghiệp hoặc chính phủ phát hành nhằm huy động vốn. Trong khi cổ phiếu là đại diện cho một phần sở hữu của doanh nghiệp, thì trái phiếu là đại diện cho một khoản nợ mà doanh nghiệp hay chính phủ nợ lại người đầu tư chứng khoán.

Khi đầu tư trái phiếu, thực tế là nhà đầu tư cho vay tiền cho bên phát hành và nhận lại lãi suất dựa trên các điều khoản hợp đồng. Lãi suất có thể cố định hoặc biến động tùy thuộc vào loại trái phiếu đầu tư.

Để đầu tư trái phiếu, nhà đầu tư có thể mua lại trái phiếu từ những trái chủ có nhu cầu bán trên thị trường cơ sở. Nhà đầu tư cũng có thể tìm mua từ những tổ chức phát hành như Chính phủ bán trái phiếu Nhà nước, trái phiếu kho bạc; chính quyền địa phương bán trái phiếu chính quyền; doanh nghiệp bán trái phiếu doanh nghiệp.

Đầu tư trái phiếu được nhiều nhà đầu tư lựa chọn gần đây (Ảnh: Stock Farmer Group)

Những rủi ro nhà đầu tư dễ gặp khi đầu tư trái phiếu

Bất kể loại hình đầu tư nào cũng mang lại cơ hội đi kèm với rủi ro. Dưới đây là 7 rủi ro thường gặp khi đầu tư trái phiếu mà nhà đầu tư cần quan tâm.

Rủi ro về lãi suất

Lãi suất và giá trái phiếu có mối quan hệ nghịch đảo với nhau. Khi lãi suất giảm, các nhà đầu tư chứng khoán cố gắng nắm bắt hoặc khóa lợi suất cao nhất trong thời gian dài nhất có thể. Họ sẽ thu lãi từ những trái phiếu trả lãi suất cao hơn so với giá thị trường lúc bấy giờ. Sự gia tăng nhu cầu sẽ dẫn đến việc tăng giá trái phiếu.

Ngược lại, khi mức lãi suất hiện hành tăng cao, các nhà đầu tư đương nhiên sẽ từ bỏ trái phiếu trả lãi suất thấp. Điều này sẽ làm cho mức giá trái phiếu giảm xuống.

Giá trái phiếu và lãi suất quan hệ nghịch đảo với nhau (Ảnh: Timo)

Rủi ro về tái đầu tư

Tái đầu tư là việc trái chủ đã nhận tiền nhưng không có cơ hội đầu tư lại với mức lãi suất tương đương. Đây là hình thức khá phổ biến ở những doanh nghiệp, ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư chứng khoán. Đặc tính có thể thu hồi của trái phiếu cho phép các tổ chức phát hành mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn. Kết quả là người sở hữu trái phiếu sẽ nhận được khoản thanh toán gốc cao hơn so với mệnh giá.

Tuy nhiên, mặt trái của trái phiếu có thể thu hồi là nhà đầu tư nhận được tiền nhưng không thể tái đầu tư ở lãi suất tương đương. Về lâu dài, rủi ro tái đầu tư sẽ tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư. Do đó, khi quyết định mua trái phiếu, nhà đầu tư sẽ chọn những trái phiếu không có đặc tính thu hồi để có thể nhận mức lãi suất cao hơn, đồng thời giảm rủi ro khi tái đầu tư sau này.

Rủi ro về lạm phát

Tình trạng lạm phát gây ảnh hưởng đến sự gia tăng của tốc độ lãi suất, giảm sức mua trái phiếu và khiến trái chủ thu lợi suất âm.

Khi chi phí sinh hoạt và lạm phát gia tăng nhanh hơn so với tốc độ của lãi suất đầu tư trái phiếu, sức mua của các nhà đầu tư chứng khoán khi đó sẽ giảm và thậm chí thu về mức lợi suất âm.

Lạm phát làm giảm sức mua của trái phiếu (Ảnh: Vneconomy)

Rủi ro về tín dụng

Trái phiếu Chính phủ thường được đánh giá là loại trái phiếu có độ rủi ro thấp nhất, vì Chính phủ có khả năng thu thuế hay phát hành tiền để thanh toán cho trái chủ khi đáo hạn. Tuy nhiên, khi trái chủ mua trái phiếu của những doanh nghiệp thì không an toàn như vậy, vì vậy trái phiếu công ty có mức độ rủi ro cao hơn và phải trả mức lãi suất nhiều hơn cho nhà đầu tư.

Rủi ro về thanh khoản

Trong một vài trường hợp, nhà đầu tư chứng khoán có thể không bán được trái phiếu của mình nhanh chóng do thị trường đó quá nhỏ với chỉ vài người mua bán, dẫn đến giá cả bị biến động. Điều này tác động trực tiếp đến tỷ suất lợi nhuận của trái chủ.

Lãi suất thấp trong một đợt phát hành trái phiếu có thể dẫn đến sự biến động giá đáng kể, tác động xấu đến tổng lợi nhuận của trái chủ.

Trái phiếu có thể gặp vấn đề về thanh khoản (Ảnh: Tin nhanh chứng khoán)

Rủi ro về xếp hạng

Nếu một công ty bị xếp hạng tín dụng thấp hay khả năng kinh doanh và trả nợ có vấn đề, ngân hàng hoặc những tổ chức cho vay có thể tính lãi suất cao hơn cho những khoản vay sau này của công ty. Điều này có thể tác động xấu đến khả năng đáp ứng những khoản nợ với những trái chủ hiện tại của công ty, gây tổn thất cho trái chủ khi muốn bán trái phiếu.

Rủi ro khi chưa tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp

Rủi ro lớn nhất của đầu tư trái phiếu là sở hữu trái phiếu của những doanh nghiệp khó khăn. Không ít các doanh nghiệp sau khi phát hành trái phiếu với mục tiêu gọi vốn đã phải phá sản sau một thời gian và không có khả năng hoàn trả vốn lẫn lãi cho nhà đầu tư. Đây là rủi ro lớn nhất khi đầu tư trái phiếu đối với các nhà đầu tư chứng khoán chưa tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp.

Tóm lại, đầu tư trái phiếu khá an toàn và có thể tạo dòng thu nhập ổn định, nhưng đôi khi cũng đem đến những rủi ro nếu nhà đầu tư chứng khoán không đủ sáng suốt. Nắm vững kiến thức cơ bản về trái phiếu, tìm ra nhân tố thị trường quen thuộc và lường trước những rủi ro có thể xảy đến là cách tốt nhất để đầu tư đúng lúc, đúng chỗ.

Xem thêm 

Ưu điểm và lợi ích của việc đầu tư trái phiếu

Đầu tư trái phiếu thông minh: Phân biệt trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp