Ưu điểm và lợi ích của việc đầu tư trái phiếu

Trong nhiều năm trở lại đây, trái phiếu đã trở thành một trong các kênh đầu tư chứng khoán sinh lời được săn đón bậc nhất bởi tính ổn định và an toàn của mình. Vậy trái phiếu là gì? Trái phiếu có những ưu và nhược điểm gì? Cùng khám phá câu trả lời chi tiết cho những thắc mắc trên qua bài viết dưới đây.

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu (Bonds) là một loại hình chứng khoán mà trong đó ghi nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành trái phiếu đối với người mua trái phiếu (trái chủ) trong một thời hạn nhất định và khoản lợi nhuận quy định. Nói cách khác, trái phiếu có thể hiểu là chứng khoán nợ, khoản nợ ở đây được xác định là số tiền mà người mua đã bỏ ra để thanh toán cho trái phiếu trước đó. Khi tới ngày đáo hạn, người phát hành trái phiếu phải hoàn trả toàn bộ cả gốc lẫn lãi cho người sở hữu trái phiếu.

Trái phiếu còn được biết đến là chứng khoán nợ (Nguồn: Thư viện pháp luật)

Người phát hành trái phiếu ở đây có thể là Chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính khác. Việc phát hành trái phiếu đóng vai trò như một phương thức để kêu gọi vốn từ thị trường thứ cấp hoặc sơ cấp, qua đó mở rộng nguồn vốn của doanh nghiệp. Trong trường hợp tổ chức phát hành trái phiếu giải thể hoặc phá sản, nhà phát hành buộc phải ưu tiên thanh toán cho các nhà đầu tư đang nắm giữ trái phiếu, sau đó mới chia cho các cổ đông công ty dựa trên phần trăm đóng góp.

Người mua trái phiếu được biết đến với nhiều tên gọi khác như người sở hữu trái phiếu hoặc trái chủ. Họ có thể là bất kỳ ai, có thể là cá nhân, tổ chức hoặc pháp nhân.

Trái phiếu có những đặc điểm quan trọng nào?

Giá thành đa dạng

Giá trái phiếu bao gồm hai loại là mệnh giá và giá phát hành. Trong đó, giá trị danh nghĩa hay mệnh giá trái phiếu thường được ghi trái phiếu nhằm xác định số tiền mà bên có nghĩa vụ nợ (bên phát hành trái phiếu) cần phải thanh toán cho trái chủ khi tới ngày đáo hạn. Còn giá phát hành trái phiếu là giá bán của trái phiếu, được xác định theo tỷ lệ phần trăm của mệnh giá. Chính vì vậy mà mức giá này có thể nhỏ hơn, lớn hơn hoặc bằng với mệnh giá.

Trái phiếu chia thành hai loại giá là mệnh giá và giá bán trái phiếu (Nguồn: Luật ACC)

Thực tế, thị trường hiện nay ghi nhận trái phiếu có nhiều mệnh giá khác nhau. Ở Việt Nam, mệnh giá phát hành trái phiếu trong nước được ghi nhận là 100.000 đồng và bội số của 100.000 đồng. Nếu phát hành tại thị trường nước ngoài, mệnh giá sẽ được thay đổi theo quy định của quốc gia đó.

Thời hạn linh hoạt

Thời hạn trái phiếu là khoảng thời gian được xác định, tính từ ngày phát hành cho tới ngày đáo hạn. Thời hạn trái phiếu hiện nay được chia làm 3 loại khác nhau:

• Trái phiếu ngắn hạn có thời gian từ 1 tới 5 năm.
• Trái phiếu trung hạn có thời gian từ 5 tới 12 năm.
• Trái phiếu dài hạn có thời gian từ 12 tới 20 năm.

Ngoài ra, một số nhà phát hành không lựa chọn hình thức tất toán cả gốc lẫn lãi trong một lần mà chia ra làm nhiều đợt trả lãi khác nhau thì gọi là kỳ trả lãi. Kỳ trả lãi thường có chu kỳ trong khoảng từ 1 tới 2 năm.

Khoản lợi tức ổn định

Lợi tức của trái phiếu là phần lợi nhuận mà chủ sở hữu trái phiếu đã thỏa thuận với bên phát hành trái phiếu trước đó. Số tiền này sẽ được thanh toán cùng với tiền gốc khi tới ngày đáo hạn. Đây được coi là một nguồn thu ổn định khi khoản tiền này không phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của nhà phát hành, dù hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ kế toán vừa qua tốt hay không tốt thì vẫn phải thanh toán đủ tiền như đã thỏa thuận cho trái chủ khi tới hạn.

Khoản lợi tức trái phiếu thường ổn định vì không phải phụ thuộc vào tình hình hoạt động thực tế của doanh nghiệp (Nguồn: Vietcap)

Thị trường an toàn

Hiện nay tại Việt Nam ghi nhận 04 thị trường phát hành trái phiếu khác nhau, bao gồm:

• Thị trường trái phiếu Chính phủ nhằm huy động vốn cho Ngân hàng Nhà nước, chủ yếu là trung và dài hạn.
• Thị trường trái phiếu Chính phủ bảo lãnh nhằm huy động vốn cho các doanh nghiệp được Chính phủ bảo lãnh như Ngân hàng Chính sách, các Doanh nghiệp Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng quy định theo Luật Quản lý nợ công.
• Thị trường trái phiếu chính quyền địa phương nhằm huy động vốn cho các ngân sách thuộc quản lý của các cấp chính quyền địa phương.
• Thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhằm huy động vốn để hỗ trợ hoạt động kinh doanh cho các doanh nghiệp.

Trái phiếu chính phủ được coi là loại hình trái phiếu an toàn nhất (Nguồn: Luật Việt Nam)

Nhìn chung, các thị trường này sẽ có phần an toàn hơn so với cổ phiếu. Loại hình trái phiếu doanh nghiệp thường mang đến rủi ro cao nhất, nhưng người mua trái phiếu hoàn toàn có thể hạn chế rủi ro này bằng việc mua trái phiếu có tài sản đảm bảo đến từ phía công ty.

Tính hai mặt của đầu tư trái phiếu

Một số lợi ích của đầu tư trái phiếu

Trái phiếu hiện nay được coi là kênh đầu tư được săn đón nhất với những ưu điểm vô cùng nổi bật. Thứ nhất, trái phiếu mang tới một khoản thu ổn định với kỳ hạn và lãi suất được xác định trước đó mà không lo lắng bị sụt giảm do thị trường phát hành trái phiếu tác động tới. Mặt khác, một số loại trái phiếu như Trái phiếu Chính phủ và Trái phiếu chính quyền địa phương còn hỗ trợ miễn thuế thu nhập cá nhân cho người sở hữu hai loại chứng khoán nợ này.

Trái phiếu Chính phủ và Trái phiếu chính quyền địa phương hỗ trợ miễn thuế thu nhập cá nhân cho người sở hữu loại chứng khoán nợ này (Nguồn: Hải quan Online)

Thứ hai, thực tế cho thấy lãi suất trái phiếu hiện nay đang trên đà tăng mạnh. Như vậy, mặc dù thị trường kinh tế đang có những chuyển biến tiêu cực, nhà đầu tư chứng khoán vẫn có thể thu được nguồn lợi nhuận ổn định. Hơn nữa, khi đầu tư vào trái phiếu, bạn hoàn toàn có thể yên tâm bởi rủi ro mất vốn rất thấp, bởi vì trái chủ phải được ưu tiên thanh toán trước các cổ đông nếu bên phát hành rơi vào tình huống giải thể hoặc phá sản.

Thứ ba, trái chủ cũng có thể chuyển nhượng, cầm cố hoặc thế chấp trái phiếu một cách linh hoạt và nhanh chóng. Một số loại cổ phiếu cũng có thể bán lại cho bên phát hành hoặc chuyển đổi thành cổ phiếu.

Một số hạn chế của đầu tư trái phiếu

Bên cạnh những “điểm cộng” vừa đề cập ở trên, trái phiếu cũng có một nhược điểm mà nhà đầu tư cần lưu ý cân nhắc trước khi xuống tiền. Trước hết, khoản lợi nhuận của trái phiếu không phụ thuộc vào kết quả hoạt động của bên phát hành mà được xác định cụ thể trước đó, điều này sẽ có lợi cho nhà đầu tư nếu doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành trái phiếu đang trong thời kỳ khó khăn. Tuy nhiên, bạn cũng không thể tăng thêm lợi nhuận dù công ty đang trong thời kỳ vàng, phát triển tốt.

Thêm vào đó, nếu nhà đầu tư muốn mua thêm trái phiếu thì cũng không được giảm giá mà phải bỏ thêm tiền, thậm chí cao hơn lần phát hành trước. Mặt khác, trong điều kiện lãi suất thị trường tăng giá, giá bán trái phiếu có thể bị sụt giảm nghiêm trọng và ảnh hưởng trực tiếp tới nguồn thu tương lai của người sở hữu.

Trái chủ sẽ phải bỏ thêm tiền để tiếp tục sở hữu trái phiếu mà không có ưu đãi nào từ bên phát hành (Nguồn: Báo Lao động)

Ngoài ra, mặc dù sẽ được ưu tiên thanh toán trong trường hợp tổ chức hoặc doanh nghiệp phát hành trái phiếu phá sản nhưng trên thực tế, nhà đầu tư thường khó có thể đảm bảo thu hồi lại số vốn ban đầu. Để hạn chế rủi ro này, bạn có thể cân nhắc mua trái phiếu có tài sản đảm bảo nhé.

Trên đây là những thông tin tổng quan về ưu và nhược điểm của việc đầu tư trái phiếu. Mong rằng những thông tin từ bài viết sẽ giúp quá trình đưa ra quyết định đầu tư chứng khoán của bạn trở nên linh hoạt và thuận tiện hơn nhé!

Xem thêm 

Xu hướng đáo hạn trái phiếu bất động sản năm nay

Cổ phiếu và trái phiếu: Đâu là lựa chọn tốt nhất để đầu tư?