Những điều nhà đầu tư chứng khoán cần biết về vốn hóa thị trường

Trên thị trường chứng khoán, vốn hóa (market capitalization) là một khái niệm quen thuộc, có ảnh hưởng đáng kể trong các giao dịch đầu tư. Hiểu rõ vốn hóa thị trường, cách tính và các yếu tố tác động là rất quan trọng để nhà đầu tư đưa ra nhận định chính xác. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vốn hóa, cùng những lưu ý cần thiết giúp nhà đầu tư có quyết định sáng suốt hơn trong giao dịch.

Vốn hóa thị trường và công thức tính

Khái niệm vốn hóa thị trường (market capitalization) được hiểu là tổng giá trị của tất cả cổ phiếu đang lưu hành của một công ty trên thị trường chứng khoán. Dễ hiểu hơn, vốn hóa là số tiền cần bỏ ra để mua lại một doanh nghiệp dựa trên giá trị trường tại thời điểm diễn ra giao dịch.

Vốn hóa thị trường được xác định bằng cách nhân số lượng cổ phiếu đang lưu hành với giá cổ phiếu hiện tại. Cổ phiếu đang lưu hành bao gồm cổ phiếu được chào bán công khai và các cổ phiếu hạn chế được nắm giữ bởi các nhóm cụ thể.

Vốn hóa thị trường = Cổ phiếu đang lưu hành * Giá cổ phiếu hiện tại

Ví dụ, công ty Microsoft có khoảng 7,5 tỷ cổ phiếu MSFT đang lưu hành. Giá cổ phiếu MSFT tại thời điểm ngày 1/9/2023  là 300 USD. Vốn hóa thị trường của Microsoft tại thời điểm này được tính: 7,5 tỷ x 300 USD = 2.250 tỷ USD.

Cách tính vốn hóa doanh nghiệp rất đơn giản (nguồn: Vietnambiz)

Phân loại doanh nghiệp theo vốn hóa ở Việt Nam

Các công ty niêm yết được phân loại dựa trên giá trị vốn hóa thị trường của họ. Nhờ có phân loại này mà các nhà đầu tư sẽ chọn cổ phiếu phù hợp với mục tiêu và mức độ chấp nhận rủi ro. Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, các nhóm vốn hóa phổ biến gồm:

• Largecap: Công ty có giá trị vốn hóa lớn trên 10.000 tỷ đồng.
• Midcap: Công ty có giá trị vốn hóa vừa trong khoảng 1000 tỷ - 10.000 tỷ đồng.
• Smallcap: Công ty có giá trị vốn hóa nhỏ trong khoảng 100 tỷ - 1000 tỷ đồng.
• Microcap: Công ty có giá trị vốn hóa siêu nhỏ dưới 100 tỷ.

Nhóm vốn hóa siêu nhỏ

Nhóm này gồm các doanh nghiệp có vốn hóa dưới 100 tỷ đồng, thường được ví như cổ phiếu "trà đá" với giá cổ phiếu rất thấp (xấp xỉ 5,000 VNĐ/cổ phiếu). Các công ty này thường hoạt động kém hiệu quả hoặc đang suy thoái nên rủi ro cao và ít dữ liệu để đánh giá.

Nhóm vốn hóa nhỏ

Các công ty vốn hóa từ 100 tỷ đến dưới 1.000 tỷ đồng, được gọi là cổ phiếu penny. Dù rủi ro cao, cổ phiếu này có thể tăng giá mạnh. Nhà đầu tư ưa mạo hiểm thường chọn loại cổ phiếu này để đầu cơ ngắn hạn.

Nhóm vốn hóa vừa

Các công ty vốn hóa vừa hoạt động ở mức trung bình, có vốn hóa lớn hơn cổ phiếu nhỏ nhưng nhỏ hơn cổ phiếu lớn. Cổ phiếu mid-cap có rủi ro cao hơn so với large-cap nhưng an toàn hơn small-cap và có tiềm năng tăng trưởng đáng kể.

Nhóm vốn hóa lớn

Được biết đến là nhóm trụ hoặc nhóm Blue chip của thị trường chứng khoán, cổ phiếu nhóm vốn hóa lớn thường được xem là một lựa chọn an toàn cho nhà đầu tư dài hạn. Trái với các công ty nhỏ đang phát triển nhanh có thể sinh lời theo cấp số nhân, nhóm cổ phiếu vốn hóa về dài hạn thường duy trì mức tăng trưởng ổn định, do đó có tỉ lệ rủi ro thấp hơn.

Điều này chủ yếu là do các công ty vốn hóa lớn thường có nền tảng vững chắc, đội ngũ quản lý uy tín và lịch sử lợi nhuận lâu dài. Đối với những nhà đầu tư có khả năng giữ danh mục lâu dài từ 5 năm trở lên và ưa thích rủi ro thấp, cổ phiếu vốn hóa lớn là một lựa chọn phù hợp.

Phân loại doanh nghiệp theo vốn hóa ở Việt Nam (Nguồn: SoFi)

Các yếu tố ảnh hưởng đến vốn hóa

Dựa trên công thức tính, có thể thấy rõ 02 yếu tố thể ảnh hưởng đến vốn hóa thị trường của một công ty là giá trị cổ phiếu và số lượng cổ phiếu đang được lưu hành. 

Mọi thay đổi về giá cổ phiếu có thể đẩy giá trị vốn hóa doanh nghiệp tăng lên hoặc bị kéo xuống, cũng như biến động về số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Ngoài ra, hành động chứng quyền thường làm tăng số lượng cổ phiếu, làm giảm giá trị hiện tại của công ty, vì chúng thường được thực hiện dưới giá thị trường.

Tuy nhiên, vốn hóa thị trường thường không thay đổi do chia cổ phiếu hoặc cổ tức. Khi chia cổ phiếu, giá cổ phiếu giảm do số lượng cổ phiếu tăng. Tương tự, cổ tức cũng có thể làm giảm giá cổ phiếu khi tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ nhưng tổng lại thì vốn hóa doanh nghiệp vẫn sẽ không đổi.

Có hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị vốn hóa thị trường (nguồn: Finance News)

Như vậy, bài viết trên đã đi sâu vào phân tích khái niệm, công thức tính vốn hóa thị trường, phân loại các nhóm doanh nghiệp vốn hóa theo quy mô cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến vốn hóa. Lời khuyên cho các nhà đầu tư là hãy đa dạng các danh mục đầu tư, chứa nhiều nhóm vốn hóa sẽ làm giảm khả năng rủi ro đáng kể. Chúc bạn sớm đạt được mục tiêu đầu tư của mình!

Xem thêm 

Kẻ thù số 1 của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán

Tác động của tỷ giá đến thị trường chứng khoán