Mới tìm hiểu đầu tư chứng khoán, nắm chắc ngay 20 khái niệm sau

Đầu tư chứng khoán đã trở thành từ khóa “nóng” trong những năm gần đây. Tuy nhiên, để tự tin giao dịch trên thị trường, các nhà tài chính đầu tư phải trang bị rất nhiều kiến thức cần thiết. Bài viết sau đây sẽ cung cấp những khái niệm cơ bản nhất về chứng khoán cho người mới tiếp cận. 

Tâm lý của người mới tìm hiểu đầu tư chứng khoán

Tâm lý đám đông

Tâm lý đám đông hay còn gọi là tâm lý bầy đàn, là sự bắt chước lẫn nhau của một nhóm các nhà đầu tư, kéo theo những hành động và quyết định theo đám đông. Nhà tài chính đầu tư mới rất dễ mắc phải tâm lý đám đông và chịu sự tác động, điều chỉnh từ những nhà đầu tư khác. 

Tâm lý đám đông dễ khiến nhà đầu tư phụ thuộc vào người khác (Ảnh: Along Walker)

Tâm lý sợ thua lỗ

Khi tham gia đầu tư chứng khoán thì không ai thích cảm giác thua lỗ và mất tiền cả. Tuy nhiên, nhà đầu tư mới thường có tâm lý sợ thua lỗ một cách thái quá, dẫn đến chịu những tổn thất nặng nề hơn. 

Ví dụ, một khoản đầu tư của bạn bị lỗ 20-25% vì một vài lý do nào đó. Quyết định phổ biến của các nhà tài chính đầu tư mới sẽ là quên đi khoản thua lỗ này và tiếp tục đầu tư. Tuy nhiên, cần hiểu rằng bạn không thể khiến giá chứng khoán tăng trở lại. Và hành động tiếp tục giữ khoản đầu tư đó cũng giống như những “con bạc” đang cố gắng cược tiền với hy vọng gỡ gạc lại số tiền đã mất, và bạn có thể mất nhiều hơn số tiền đó. 

Tâm lý cơ chế phòng thủ

Các nhà tài chính đầu tư mới thường sẽ hình thành một tâm lý chung là tâm lý cơ chế phòng thủ. Đôi khi có những khoản đầu tư thua lỗ, bạn có xu hướng cho rằng đó không phải lỗi của bạn. Nguyên nhân hình thành nên suy nghĩ này là do bạn đang mất tự tin, dẫn đến một cơ chế phòng thủ cho bản thân mình. Thay vì nhận lỗi về bản thân, bạn sẽ đổ do thị trường hoặc bất cứ nguyên nhân nào khác.

Cẩm nang đầu tư chứng khoán cho người mới tìm hiểu 

Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là bằng chứng để xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán có thể được thể hiện dưới hình thức bút toán ghi sổ, chứng chỉ hoặc dữ liệu điện tử, gồm các loại sau:

• Trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ.
• Quyền mua cổ phần, quyền chọn mua, quyền chọn bán, chứng quyền, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán, chỉ số chứng khoán.

Đầu tư chứng khoán là gì?

Đầu tư chứng khoán là việc các nhà đầu tư mua, bán, nắm giữ chứng khoán trên thị trường chứng khoán. Để dễ hiểu hơn, bạn có thể xem ví dụ về đầu tư chứng khoán sau:

Giả sử, ban đầu bạn đầu tư cổ phiếu VCI (của Công ty Cổ Phần Chứng Khoán Bản Việt) có giá 40.000đ/CP. Sau một thời gian, giá trị cổ phiếu VCI tăng lên 50.000đ/CP. Lợi nhuận bạn thu được từ việc mua VCI là 10.000đ/CP, giả sử bạn đầu tư  200 cổ phiếu VCI, bạn sẽ thu về 2.000.000đ (bỏ qua thuế phí).

Đầu tư chứng khoán là việc mua/bán trên thị trường chứng khoán (Ảnh: Vneconomy)

20 khái niệm cơ bản về đầu tư chứng khoán 

Tìm hiểu và nắm vững các thuật ngữ trong chứng khoán là một trong những bước quan trọng nhất mà người mới đầu tư cần chuẩn bị. Dưới đây là 20 khái niệm cơ bản về đầu tư chứng khoán:

• Cổ phiếu: Loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
• Trái phiếu: Loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành.
• Chứng chỉ quỹ: Loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà tài chính đầu tư với một phần vốn góp của quỹ đại chúng.
• Quyền mua cổ phần: Loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành theo đợt phát hành cổ phiếu bổ sung để bảo đảm cho cổ đông hiện hữu quyền mua cổ phiếu mới với những điều kiện đã được xác định.

Quyền mua cổ phần dành cho cổ đông của tổ chức (Ảnh: Luật Việt Nam)

• Chứng quyền: Loại chứng khoán được phát hành cùng việc phát hành trái phiếu hay cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng khoán có quyền mua một số cổ phiếu phổ thông nhất định với mức giá đã xác định trước trong thời kỳ nhất định.
• Quyền chọn mua, quyền chọn bán: Quyền được ghi trong hợp đồng cho phép người mua tự lựa chọn quyền mua hoặc quyền bán một lượng chứng khoán được xác định trong khoảng thời gian nhất định theo mức giá đã xác định trước.
• Hợp đồng tương lai: Cam kết mua hoặc bán những loại chứng khoán, nhóm chứng khoán hay chỉ số chứng khoán nhất định với số lượng và mức giá nhất định vào ngày đã xác định trước trong tương lai.
• Cổ đông lớn: Cổ đông sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp từ 5% trở lên số cổ phiếu có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành.
• Nhà đầu tư: Tổ chức/cá nhân Việt Nam và tổ chức/cá nhân nước ngoài tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán.
• Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp: Ngân hàng thương mại, công ty cho thuê tài chính, công ty tài chính, tổ chức kinh doanh chứng khoán, tổ chức kinh doanh bảo hiểm.
• Chào bán chứng khoán ra công chúng: Chào bán chứng khoán theo một trong những phương thức dưới đây:
• Thông qua phương tiện đại chúng, kể cả Internet;
• Chào bán chứng khoán cho từ 100 nhà đầu tư trở lên, không tính nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp;
• Chào bán cho một số lượng nhà tài chính đầu tư không xác định.

Việc chào bán có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức (Ảnh: Lawnet)

• Tổ chức phát hành: T chức thực hiện việc phát hành chứng khoán ra công chúng.
• Tổ chức bảo lãnh phát hành: Công ty chứng khoán được cho phép hoạt động bảo lãnh phát hành chứng khoán và ngân hàng thương mại đã được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận bảo lãnh phát hành trái phiếu dựa trên điều kiện do Bộ Tài chính quy định.
• Niêm yết chứng khoán: Đưa chứng khoán có đủ điều kiện vào giao dịch ở Sở giao dịch chứng khoán hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán.
• Thị trường giao dịch chứng khoán: Địa điểm hay hình thức trao đổi thông tin nhằm tập hợp lệnh mua, bán và giao dịch chứng khoán.
• Kinh doanh chứng khoán: Thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán, lưu ký chứng khoán, tự doanh chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, quản lý danh mục đầu tư chứng khoán.
• Môi giới chứng khoán: Công ty chứng khoán làm trung gian thực hiện việc mua, bán chứng khoán cho khách hàng.
• Tự doanh chứng khoán: Công ty chứng khoán tự mua/bán chứng khoán cho chính mình.

Mỗi công ty đều có thể tự doanh chứng khoán (Ảnh: BSC)

• Tư vấn đầu tư chứng khoán: Công ty chứng khoán cung cấp cho nhà tài chính đầu tư kết quả phân tích, báo cáo phân tích và khuyến nghị liên quan đến chứng khoán.
• Lưu ký chứng khoán: Nhận ký gửi, bảo quản, giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến việc sở hữu chứng khoán.

Lời khuyên dành cho người mới tìm hiểu về đầu tư chứng khoán

Tìm người dẫn dắt

Đôi khi việc bắt đầu đầu tư chứng khoán trở nên phức tạp bởi lượng kiến thức khổng lồ. Lúc này, bạn cần một người dẫn dắt hướng dẫn trong suốt quá trình đầu tư. Người dẫn dắt sẽ là một người đáng tin cậy, có kiến thức về thị trường và có thể hướng dẫn bạn vượt qua thời điểm đầu. 

Học hỏi theo các nhà đầu tư thành công

Để trở thành một nhà đầu tư chứng khoán thành công, bạn phải học hỏi từ những người thành công khác trên thị trường. Nghiên cứu những đặc điểm, thói quen, nhận thức thị trường và quy trình đầu tư của họ sẽ giúp bạn phát triển với tư cách là một nhà tài chính đầu tư. 

Tập phân tích thị trường

Là một nhà đầu tư mới, bạn phải cố gắng theo dõi và tự phân tích thị trường bằng tin tức hoặc từ các nguồn tin tức chính thống cung cấp cho bạn. Điều này giúp bạn nắm được các xu hướng thị trường phổ biến, bạn cũng có thể đối chiếu với nhiều nguồn phân tích khác nhau để rèn luyện kỹ năng và thực hành nhiều hơn.

Ở thời điểm hiện tại để việc đầu tư chứng khoán với người mới đảm bảo an toàn và hiệu quả hơn, các nhà tài chính đầu tư có thể tham khảo chương trình iCopy của Techcom Securities (TCBS) - Nền tảng đầu tư cộng đồng đầu tiên tại Việt Nam.

Sản phẩm này tạo điều kiện cho các nhà đầu tư cá nhân (iCopier) và nhà đầu tư chuyên nghiệp có kết quả đầu tư nổi bật ( iTrader) cùng song hành, đạt được lợi nhuận một cách công bằng, minh bạch.

iCopy giúp nhà đầu tư cá nhân theo dõi và tự động sao chép giao dịch, ngay khi iTrader mua hoặc bán cổ phiếu, theo tỷ lệ phân bổ cổ phiếu mà iTrader đã chọn trong danh mục đầu tư của họ. Như vậy, các nhà đầu tư cá nhân có thể lựa chọn theo những người có nhiều năm kinh nghiệm, từ đó hạn chế tối đa rủi ro khi đầu tư chứng khoán.

iCopy của TCBS là công cụ hỗ trợ người mới rất hiệu quả (Ảnh: Techcom Securities)

Thị trường đầu tư chứng khoán là một kênh đầu tư sinh lời nhanh. Tuy nhiên, lợi nhuận cao đi kèm với rủi ro lớn. Nhà tài chính đầu tư cần trang bị những kiến thức căn bản, tuân thủ nguyên tắc trong giao dịch để nhận được hiệu quả đầu tư cũng như hạn chế rủi ro nhất có thể.

Xem thêm

Gen Z quan tâm đến đầu tư tài chính từ sớm: Lý do và những lưu ý

4 thứ cần tích lũy ở độ tuổi 25 - 35 cần thực hiện để "an nhàn" tài chính ở độ tuổi 40