Đường sắt cao tốc Bắc Nam: Những yếu tố quyết định sự thành công của dự án

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được xem là một trong những dự án hạ tầng quan trọng nhất của Việt Nam trong thời gian tới. Tuyến đường sắt này không chỉ mở ra những cơ hội giao thương hiện đại, tiết kiệm thời gian, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc đổi mới hạ tầng giao thông quốc gia. Tuy nhiên, để dự án này được triển khai thành công, có nhiều yếu tố quan trọng cần được xem xét một cách kỹ lưỡng.

Vốn đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam

Với tổng mức đầu tư ước tính khoảng 67 tỷ USD, việc huy động và quản lý nguồn vốn là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của dự án. 

Cơ cấu nguồn vốn

Theo Nghị quyết của Quốc hội, dự án sẽ áp dụng 19 chính sách đặc thù, trong đó có chính sách về cơ cấu nguồn vốn. Việc phân chia dự án thành nhiều giai đoạn giúp giám sát kỹ càng hơn và tạo điều kiện phân bổ nguồn lực hợp lý, tránh lãng phí và phù hợp với năng lực tài chính của từng thời kỳ.

Huy động vốn ngoài ngân sách

Để giảm áp lực lên ngân sách nhà nước, việc huy động vốn từ các nguồn ngoài ngân sách là cần thiết. Phát hành trái phiếu được xem là một giải pháp hữu hiệu, thu hút vốn từ các nhà đầu tư trong nước, bao gồm cả cá nhân và tổ chức. Phương thức này không chỉ giảm thiểu rủi ro tỷ giá mà còn giữ nguồn lợi trong nền kinh tế nội địa. 

Ngoài ra, việc huy động vốn từ khu vực tư nhân thông qua các hình thức đối tác công-tư (PPP) cũng được xem xét. Tuy nhiên, để thu hút đầu tư từ khu vực này, cần có cơ chế, chính sách rõ ràng, minh bạch và đảm bảo lợi ích hài hòa giữa các bên.

Chính phủ trình phương án đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Yếu tố kỹ thuật: Chìa khóa đảm bảo chất lượng

Việc lựa chọn công nghệ và tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp là yếu tố quyết định đến hiệu quả và an toàn của tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam.

Chuyển giao công nghệ

Để đảm bảo tính bền vững và tự chủ trong ngành đường sắt, việc lựa chọn đối tác cần đi kèm với chuyển giao công nghệ. Mục tiêu là đến năm 2030, Việt Nam sẽ làm chủ 90-95% công nghệ xây dựng kết cấu hạ tầng phần dưới và tiến tới làm chủ hoàn toàn công nghệ. Điều này không chỉ giúp phát triển công nghiệp đường sắt trong nước mà còn giảm dần sự phụ thuộc vào nước ngoài. 

Theo báo VnEconomy, đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh: "Việc đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam phải thực hiện theo phương thức chuyển giao công nghệ. Qua đó Việt Nam có thể làm chủ quá trình đầu tư và từng bước phát triển ngành đường sắt  công nghiệp trong nước". 

Tiêu chuẩn kỹ thuật

Dự án dự kiến xây dựng tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435mm, điện khí hóa, với tốc độ thiết kế 350km/h và tải trọng 22,5 tấn/trục. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật này đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành. 

Bộ Giao thông Vận tải hiện đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ để từng bước xây dựng và ban hành các tiêu chuẩn liên quan đến đường sắt cao tốc. Những tiêu chuẩn này được phát triển dựa trên hệ thống tiêu chuẩn châu Âu và đang trong quá trình tiếp tục chuyển đổi, nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện hiện có tại Việt Nam.

Đường sắt cao tốc Bắc Nam được thiết kế với tốc độ 350km/h và tải trọng 22,5 tấn/trục (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Quản lý dự án trong quy hoạch cao tốc Bắc Nam

Quản lý dự án trong quy hoạch cao tốc Bắc Nam đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tiến độ và hiệu quả của công trình. Đặc biệt, việc quy hoạch tuyến đường và giải phóng mặt bằng (GPMB) là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của dự án.

Quy hoạch tuyến đường

Việc xác định lộ trình chính xác cho tuyến cao tốc Bắc Nam đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và địa phương.

Quy hoạch phải đảm bảo tính khả thi, hiệu quả kinh tế và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường cũng như đời sống của người dân. Đồng thời, cần tính đến khả năng kết nối với các tuyến giao thông hiện có và dự kiến trong tương lai để tạo nên mạng lưới giao thông đồng bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Giải phóng mặt bằng

Công tác GPMB là một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình triển khai dự án. Việc chậm trễ trong GPMB có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thi công và tăng chi phí đầu tư. Do đó, cần có kế hoạch chi tiết và sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan để đẩy nhanh tiến độ GPMB.

Theo báo cáo, nhiều địa phương đã đạt được tiến bộ đáng kể trong công tác này. Chẳng hạn, tỉnh Quảng Ngãi đã hoàn thành GPMB đạt hơn 97,5% tổng diện tích quy hoạch, với mục tiêu bàn giao 100% mặt bằng cho đơn vị thi công trước ngày 31/01/2024. 

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam thành công sẽ cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa việc huy động và quản lý vốn đầu tư, lựa chọn và áp dụng công nghệ kỹ thuật phù hợp, cùng với quản lý dự án hiệu quả. Việc phát triển công nghiệp đường sắt trong nước và áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù sẽ là nền tảng vững chắc để dự án đạt được mục tiêu đề ra, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Xem thêm

Sơ đồ tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam: Bản đồ chi tiết và các điểm đáng chú ý

Cập nhật tiến độ đường sắt cao tốc Bắc Nam mới nhất năm 2025