Đừng để sức khỏe tài chính của bạn bị ảnh hưởng bởi doom spending

Trong thời đại hiện nay, với sự khó khăn trong việc sở hữu nhà do giá cả tăng cao và thu nhập không tăng tương xứng, nhiều người trẻ đặt ra câu hỏi về việc quản lý tài chính cá nhân. Đối diện với thực tế này, một phần của giới trẻ đã áp dụng phương pháp "doom spending" thay vì tiết kiệm để mua nhà hoặc lập gia đình.

Khái niệm doom spending

Trong bối cảnh hiện nay, hành vi tiêu tiền như một biện pháp đối phó với áp lực kinh tế và xã hội đang trở nên phổ biến, không chỉ tại Mỹ mà còn ở nhiều quốc gia khác trên thế giới. Một nghiên cứu mới của Credit Karma cho thấy đến 27% người dân Mỹ, đặc biệt là các thế hệ millennial và Gen Z, đang theo đuổi xu hướng chi tiêu này. Điều này cũng đang dần lan rộng tới khu vực Á Đông, bao gồm cả Việt Nam.

Doom spending đang ngày càng lan rộng (Nguồn: Fioloy)

Mặc dù thuật ngữ "doom spending" có vẻ mới mẻ, nhưng thực tế xu hướng này đã tồn tại từ thời kỳ Đại Khủng hoảng. Theo một nghiên cứu của Hamilton College vào năm 2004, có một số người tin rằng tình hình tài chính của họ chủ yếu phụ thuộc vào vận may, do đó họ ít có xu hướng tiết kiệm.

Sự lạm phát và tình trạng kinh tế suy thoái đã khiến việc mua nhà hoặc lập gia đình trở nên khó khăn đối với các bạn trẻ. Ở nhiều thành phố lớn, việc tiết kiệm trong suốt 10-20 năm để mua một căn nhà đã trở thành điều không thể. Vì vậy, thay vì đầu tư hoặc tiết kiệm, các bạn trẻ thường chi tiêu vào những trải nghiệm và sản phẩm để nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.

Mặc dù có điểm tương đồng với việc "mua sắm giải tỏa stress", nhưng doom spending có vẻ "nghiêm trọng" hơn. Trong khi mua sắm giải tỏa stress thường tập trung vào quần áo, mỹ phẩm hoặc phụ kiện, doom spending thì lan rộng ra các lĩnh vực. Bao gồm mua sắm hàng hiệu, du lịch nghỉ dưỡng tại các resort 5 sao hoặc thậm chí là đầu tư vào việc cho thú cưng của mình đi spa cao cấp nhất.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng doom spending

Căng thẳng

Khi đối mặt với căng thẳng, cơ thể có một phản ứng tự nhiên để bảo vệ bản thân. Hạch hạnh nhân não được kích hoạt, làm cho tâm trí trở nên cảm thấy tê liệt và muốn thoái lui, né tránh những nhiệm vụ cần phải làm. Một trong những phản ứng tâm lý phổ biến là "YOLO", cho rằng bản thân chỉ có một lần để sống.

Đối diện với nhiều deadline, thay vì tập trung để sắp xếp công việc một cách có hệ thống, ta có thể chọn lựa việc lười biếng, ngủ hoặc dành thời gian lướt TikTok để tránh căng thẳng. Trên lĩnh vực tài chính, phản ứng cũng tương tự khi giá nhà tăng cao. Mặc dù việc tiết kiệm và đầu tư có thể là lựa chọn thông minh. Nhưng áp lực căng thẳng có thể khiến bạn dễ dàng kế hoạch tiết kiệm và chi tiêu vào những thú vui khác để giảm bớt căng thẳng.

Chi tiêu mang lại thỏa mãn

Trong một thời kỳ mà căng thẳng trở nên phổ biến, người ta thường tìm kiếm sự thỏa mãn ngay lập tức hơn là phải chịu đựng khổ sở và hy vọng vào sự sung sướng ở tương lai. Việc mua sắm quần áo mới, đi nghỉ dưỡng hoặc thưởng thức ẩm thực tại những nhà hàng sang trọng trở thành cách đơn giản nhất để đạt được cảm giác hạnh phúc. Bởi vì chúng kích thích sản xuất dopamine, hormone của niềm vui.

Chi tiêu giúp họ cảm thấy hạnh phúc ( Nguồn: The American Genius)

Đây là lý do tại sao nhiều người trẻ không ngần ngại chi tiêu cho việc mua sắm những sản phẩm đắt tiền nhưng lại không đầu tư cho việc tư vấn tâm lý. Việc mua sắm mang lại cảm giác hưởng thụ ngay lập tức. Trong khi việc trị liệu và tư vấn tâm lý thường cần một quãng thời gian dài để hiệu quả có thể được cảm nhận.

Tác động của mạng xã hội

Mạng xã hội, các người ảnh hưởng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý tài chính cá nhân của bạn. Đặc biệt, việc mua sắm và tiêu xài cho những trải nghiệm đắt tiền đã trở nên phổ biến hơn bao giờ hết nhờ vào các chiến dịch marketing của nhiều nhãn hàng. Đồng thời, sự lan rộng của các phương thức thanh toán điện tử cũng đã làm cho quá trình mua sắm, đặt vé máy bay, du lịch,... trở nên thuận tiện và dễ dàng hơn.

Chất lượng cuộc sống có ảnh hưởng bởi doom spending hay không?

Việc mua nhà hay thành lập gia đình có thể không phải là mục tiêu hàng đầu trong cuộc sống của mỗi người. Tuy nhiên, việc chi tiêu một cách không kiểm soát có thể gây tổn thương đến tình hình tài chính của bạn.

Nhiều người chi tiêu một cách không kiểm soát mà không có kế hoạch tài chính cụ thể, dẫn đến tình trạng nợ nần tích tụ. Theo dữ liệu được thu thập, trong vòng 6 tháng trước khi nghiên cứu Credit Karma được thực hiện, 42% dân số Mỹ đã gặp phải sự tăng nợ đáng kể. Trong số còn lại, 56% sống mà không có bất kỳ kế hoạch tiết kiệm nào.

Người trẻ cần tiết kiệm tiền thay vì chi tiêu không kiểm soát (Nguồn: Bloomberg)

Để tránh rơi vào tình trạng nợ nần, chúng ta cần theo dõi chặt chẽ các chi tiêu của mình. Bạn có thể sử dụng ứng dụng hoặc ghi chép vào sổ sách. Việc này giúp bạn hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của mình và tránh những quyết định chi tiêu không cân nhắc.

Bên cạnh đó, việc ghi chép cũng giúp bạn nhận ra những lĩnh vực bạn chi tiêu nhiều nhất. Từ đó tìm ra nguyên nhân và tìm cách giải quyết, hoặc tìm các phương án thay thế ít tốn kém hơn. Nếu bạn chi tiêu nhiều tiền vào việc đi cafe để tìm kiếm cảm hứng trong công việc, bạn có thể thử thảo luận với bạn bè hoặc đồng nghiệp để tìm nguồn cảm hứng mới mẻ.

Một cách tiếp cận khác mà bạn có thể áp dụng là "soft saving", dành một khoản tiền nhỏ cho việc giải tỏa stress hàng tháng. Bạn có thể mở một tài khoản tiết kiệm riêng và thiết lập chuyển khoản tự động vào đó hàng tháng. Như vậy, bạn có thể chi tiêu một cách thoải mái mà không lo lắng về việc tích tụ nợ nần.

Việc chi tiêu không kiểm soát có thể mang lại cảm giác phấn khích ngắn hạn hoặc là một cách thoát ra khỏi tình trạng khó khăn tạm thời, nhưng nó không giải quyết được vấn đề cơ bản. Do đó, bạn nên xem xét việc tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia tâm lý để xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và tìm ra các giải pháp quản lý tài chính cá nhân.

Xem thêm 

Giải pháp tài chính giúp người thu nhập từ 35 triệu có thể sở hữu căn hộ cao cấp?

Tài chính 1 tỷ, có nên vay 2 tỷ để "bắt đáy" bất động sản?