Chứng khoán và thị trường chứng khoán: Có nên đầu tư chứng khoán?

Chứng khoán và thị trường chứng khoán là những khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính đầu tư, đóng vai trò then chốt trong việc huy động vốn và phát triển kinh tế. Hiểu rõ về chứng khoán và cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán sẽ giúp bạn đánh giá được liệu đầu tư chứng khoán có phù hợp với mình hay không. 

Chứng khoán là gì? 

Chứng khoán là minh chứng cho quyền sở hữu hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức đối với tài sản hoặc phần vốn của công ty phát hành. Chứng khoán bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ, có thể chuyển đổi thành tiền. Hay đơn giản hơn, chứng khoán là một loại hàng hóa đặc biệt, có thể thương lượng và thay thế được, đại diện cho giá trị tài chính. Chứng khoán tồn tại dưới nhiều loại hình thức như bút toán ghi sổ, chứng chỉ hay dữ liệu điện tử.

Cụ thể, một cổ phần thể hiện cho quyền sở hữu hợp pháp của một doanh nghiệp. Các công ty sẽ phát hành cổ phiếu, bao gồm cổ phiếu thông thường và cổ phiếu ưu đãi. Khi cổ phiếu được hoán đổi, chúng được gọi là “chứng khoán”. Do đó, đầu tư vào thị trường chứng khoán nghĩa là bạn đang mua quyền sở hữu của một hay nhiều doanh nghiệp.

Chứng khoán là minh chứng cho quyền sở hữu hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức đối với tài sản (Nguồn: Sii)

Những đặc điểm của chứng khoán

Tính thanh khoản

Tính thanh khoản hay tính lỏng của tài sản chính là khả năng chuyển đổi tài sản đó thành tiền mặt. Thời gian và phí cần thiết cho việc chuyển đổi sẽ xác định được mức độ thanh khoản của tài sản. Chứng khoán thường có tính thanh khoản cao hơn so với các tài sản khác, thể hiện qua khả năng mua bán dễ dàng trên thị trường thứ cấp. Mặc dù các loại chứng khoán có mức độ chuyển nhượng khác nhau, nhưng cổ phiếu niêm yết thường có tính thanh khoản cao hơn so với các loại còn lại. 

Tính rủi ro

Mỗi sản phẩm tài chính đầu tư đều mang một rủi ro nhất định, và chứng khoán cũng không ngoại lệ. Có hai loại rủi ro chính ảnh hưởng đến chứng khoán đó là: 

• Rủi ro có hệ thống (rủi ro thị trường): Tác động đến hầu hết hoặc toàn bộ các loại tài sản, chịu sự ảnh hưởng đến từ các điều kiện kinh tế chung như lạm phát, biến động tỷ giá hối đoái, lãi suất,...
• Rủi ro phi hệ thống: Ảnh hưởng đến một hoặc một nhóm các tài sản, liên quan tới điều kiện của tổ chức phát hành.  
• Mức độ rủi ro của các loại chứng khoán được xếp theo thứ tự thấp dần là: Chứng khoán phái sinh, chứng khoán vốn (cổ phiếu), chứng khoán nợ (trái phiếu). 

Tính sinh lợi

Chứng khoán là tài sản tài chính mà nhà đầu tư kỳ vọng sẽ mang lại thu nhập cao trong tương lai. Thu nhập này chủ yếu đến từ việc được chia cổ tức hoặc tăng giá trị chứng khoán trên thị trường. 

Thị trường chứng khoán là gì? 

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các giao dịch mua bán chứng khoán và đây cũng chính là quá trình vận động chuyển từ tư bản sở hữu sang tư bản kinh doanh. Thị trường chứng khoán được phân thành 2 loại cơ bản là thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Cụ thể: 

• Thị trường sơ cấp: Nơi cổ phiếu lần đầu phát hành lần đầu từ công ty để huy động vốn, chủ yếu từ các tổ chức lớn hay quỹ đầu tư.
• Thị trường chứng khoán thứ cấp: Nơi cổ phiếu được mua bán lại sau khi phát hành sơ cấp, không tạo ra tiền mới mà chỉ thay đổi quyền sở hữu cổ phiếu giữa người mua và bán. Đây cũng là nơi các nhà đầu tư cá nhân thường tham gia giao dịch chứng khoán. 

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các giao dịch mua bán chứng khoán (Nguồn: FiinGroup)

Thị trường chứng khoán khác với các thị trường hàng hóa thông thường vì hàng hóa của nó là quyền sở hữu về tư bản, có giá trị và giá trị sử dụng. Thị trường này phản ánh mối quan hệ giữa cung và cầu của vốn đầu tư và chứa đựng thông tin về chi phí vốn. Thị trường chứng khoán là hình thức phát triển cao của nền sản xuất và lưu thông hàng hóa.

Vai trò của thị trường chứng khoán đối với các nhà đầu tư

Thị trường chứng khoán có vai trò quan trọng. Nổi bật có thể kể đến như: 

• Cung cấp cơ hội đầu tư: Thị trường chứng khoán cung cấp cho nhà đầu tư nhiều cơ hội để đầu tư vào các công ty niêm yết. Nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu, trái phiếu hoặc quỹ đầu tư để tham gia vào hoạt động kinh doanh và tận dụng tiềm năng sinh lợi từ các công ty này.
• Khả năng tạo ra lợi nhuận: Thị trường chứng khoán có thể tạo ra lợi nhuận cao cho nhà đầu tư thông qua việc mua vào các cổ phiếu hoặc quỹ đầu tư có tiềm năng tăng giá. Khi giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư có thể bán chúng với giá cao hơn và kiếm lời.
• Phân tán rủi ro: Thị trường chứng khoán cung cấp cho nhà đầu tư nhiều lựa chọn đầu tư khác nhau, cho phép họ phân tán rủi ro thông qua việc mua các cổ phiếu hoặc quỹ đầu tư thuộc các ngành công nghiệp, quốc gia hoặc khu vực khác nhau. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ mất mát toàn bộ vốn đầu tư do sự suy thoái của một công ty hoặc ngành.
• Mức độ thanh khoản: Thị trường chứng khoán cung cấp mức độ thanh khoản cao, cho phép các nhà đầu tư mua và bán cổ phiếu dễ dàng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư thực hiện giao dịch và chuyển đổi các tài sản sang tiền mặt trong một thời gian ngắn.

Tóm lại, thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp cơ hội đầu tư, giúp tạo ra lợi nhuận, đa dạng hóa rủi ro, cung cấp thanh khoản và thông tin, cũng như chức năng giá cả xác định.

Có nên đầu tư chứng khoán không?

Trong thời đại công nghệ phát triển, đầu tư chứng khoán để sinh lời đã trở nên phổ biến. Thay vì gửi tiết kiệm với lãi suất 6 - 7%/năm, đầu tư chứng khoán có thể mang lại lợi nhuận cao hơn. Chứng khoán được nhiều chuyên gia tài chính đánh giá là kênh đầu tư hiệu quả. Không cần số vốn lớn, chỉ với vài triệu đồng, bạn có thể tham gia thị trường chứng khoán. Lợi nhuận và rủi ro đều rõ ràng và giao dịch dễ dàng với tính thanh khoản cao. Tuy nhiên, nếu cho rằng đây là nguồn thu nhập thụ động thì thật là sai lầm vì đầu tư chứng khoán đòi hỏi rất nhiều thời gian nghiên cứu và học hỏi.

Bên cạnh đó, các sàn chứng khoán ở Việt Nam đều đã được quản lý chặt chẽ và minh bạch, làm cho đầu tư chứng khoán trở thành một lựa chọn tốt và hiệu quả giữa nhiều kênh đầu tư hiện nay.

Đầu tư vào thị trường chứng khoán mang lại nhiều tiềm năng (Nguồn: Thanhnien)

Như vậy, bài viết đã gửi đến bạn những thông tin về tầm quan trọng của chứng khoán và thị trường chứng khoán với các nhà đầu tư. Hy vọng bạn đã có cho mình những kiến thức cần thiết để đầu tư chứng khoán hiệu quả. 

Xem thêm

Hai lần vấp ngã và bí quyết vượt qua “bão tố” chứng khoán của chứng sĩ lâu năm

Mới tìm hiểu đầu tư chứng khoán, nắm chắc ngay 20 khái niệm sau