Chu kỳ chứng khoán là gì? Các giai đoạn chu kỳ thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán không ngừng thay đổi; những biến động này thường diễn ra theo một quy luật nhất định, được gọi là "chu kỳ chứng khoán". Chính vì vậy, hiểu được chu kỳ chứng khoán và các giai đoạn của nó điều quan trọng để đưa ra các quyết định tài chính đầu tư hiệu quả. Cùng tìm hiểu qua bài viết sau!

Định nghĩa chu kỳ thị trường chứng khoán

Chu kỳ thị trường chứng khoán là sự biến động theo thời gian của giá cả tài sản trên thị trường chứng khoán. Những biến động này bao gồm sự thăng trầm của giá cả, chỉ số chứng khoán, thể hiện sự dao động của thị trường trong một khoảng thời gian ngắn hạn hoặc dài hạn.

Chu kỳ thị trường chứng khoán có thể kéo dài từ vài tuần đến vài thập kỷ. Việc dự đoán chính xác chu kỳ thị trường rất khó khăn, tuy nhiên nhà đầu tư có thể phân tích và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ thị trường chứng khoán có thể kể đến như:

• Tình hình kinh tế: Khi nền kinh tế tăng trưởng, giá cổ phiếu có xu hướng tăng. Ngược lại, khi nền kinh tế suy thoái, giá cổ phiếu có xu hướng giảm.
• Chính sách tiền tệ: Biến động lãi suất ảnh hưởng đến chi phí vay vốn của doanh nghiệp, từ đó tác động đến giá cổ phiếu.
• Sự kiện chính trị: Các sự kiện chính trị quan trọng có thể ảnh hưởng tâm lý nhà đầu tư, dẫn đến biến động giá cổ phiếu.
• Tình hình tài chính toàn cầu: Khủng hoảng tài chính toàn cầu có thể tác động mạnh đến thị trường chứng khoán của các quốc gia.

Hiểu rõ về các giai đoạn trong chu kỳ thị trường chứng khoán mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư. Cụ thể:

• Xác định xu hướng giá cổ phiếu: Giúp nhà đầu tư dự đoán được sự tăng giảm của giá cổ phiếu trong tương lai, từ đó đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.
• Tận dụng lợi thế thị trường: Mua cổ phiếu khi giá thấp và bán ra khi giá cao, giúp gia tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro đầu tư.
• Đánh giá xu hướng thị trường: Xác định được xu hướng chung của thị trường, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp, vừa bảo toàn vốn vừa gia tăng cơ hội sinh lời.

Hiểu rõ về các giai đoạn trong chu kỳ thị trường chứng khoán mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư (Nguồn: Yuanta Việt Nam)

Các giai đoạn chính của chu kỳ thị trường chứng khoán

Chu kỳ thị trường chứng khoán gồm 4 giai đoạn chính là giai đoạn tích lũy, giai đoạn tăng giá, giai đoạn phân phối và giai đoạn giảm giá. Các giai đoạn này đều có tính chất lặp lại và có thể được sử dụng trong việc dự đoán hành động giá tương lai.

Giai đoạn 1: Giai đoạn tích lũy (hay Accumulation)

Giai đoạn tích lũy là giai đoạn đầu tiên của chu kỳ thị trường chứng khoán. Đây là lúc các nhà đầu tư lớn âm thầm mua vào cổ phiếu, tạo nền tảng cho đợt tăng giá tiếp theo. Giai đoạn này thường diễn ra từ vài tháng đến vài năm. Sau giai đoạn tích lũy, thị trường sẽ bước vào giai đoạn tăng trưởng, khi giá cổ phiếu bắt đầu tăng mạnh và thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia.

Đặc điểm nổi bật của giai đoạn tích lũy:

• Giá cổ phiếu dao động trong một phạm vi hẹp, không có xu hướng tăng hay giảm rõ ràng.
• Khối lượng giao dịch thấp, thanh khoản thị trường thấp.
• Tâm lý nhà đầu tư thận trọng, nhiều nhà đầu tư e dè tham gia thị trường.

Trong giai đoạn này, các nhà đầu tư nhỏ lẻ đều có thể tham gia, nhưng cần phải hết sức cẩn thận vì giá cổ phiếu không có nhiều cơ hội tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư dài hạn, đây là thời điểm quan trọng để định vị bản thân thu được lợi nhuận lớn nhất, nhưng nên cân nhắc một số điều như: 

• Mở rộng danh mục, cũng như các vị trí để tận dụng tối đa lợi thế của biến động giá. 
• Bắt đầu tích lũy cổ phiếu với giá rẻ.
• Tìm kiếm các doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng tốt trong tương lai.
• Nắm giữ cổ phiếu kiên nhẫn để đón đầu đợt tăng giá tiếp theo.

Giai đoạn 2: Giai đoạn tăng giá (hay Mark-Up)

Giai đoạn tăng giá của cổ phiếu là giai đoạn giá cổ phiếu tăng mạnh sau khi đã vượt qua ngưỡng kháng cự. Khi sự tích lũy đạt đến đỉnh, giá bắt đầu tăng và dòng tiền được đẩy vào thị trường chứng khoán. Điều này xảy ra thường đi kèm với khối lượng mua cổ phiếu tăng đột biến do các tổ chức và cá nhân chưa mua trong giai đoạn tích lũy nhảy vào. 

Nếu bạn thấy các mức cao hơn và mức thấp cao hơn sau khi giá bùng phát thì đây có thể nhận định thị trường chứng khoán đã bắt đầu bước vào giai đoạn tăng giá.

Giai đoạn tăng giá thường diễn ra trong một thời gian ngắn, giá có thể tăng nhanh chóng và hành động giá có thể chuyển từ trung tính sang xu hướng tăng. Những chuyển động này có thể thu hút sự chú ý của nhiều người mua tham gia vào cổ phiếu, trở thành hình parabol trước khi bước vào giai đoạn tiếp theo. 

Tuy nhiên, nhà đầu tư cần kiên nhẫn, đảm bảo rằng mua cổ phiếu ở mức giá bạn muốn bằng cách sử dụng đường trung bình động đơn giản để theo dõi các mức hỗ trợ và kháng cự, đặt lệnh mua ngay trên mức hỗ trợ để không bỏ lỡ cơ hội.

Giai đoạn tăng giá thường diễn ra trong một thời gian ngắn và giá có thể tăng nhanh chóng (Nguồn: GM Invest)

Giai đoạn 3: Giai đoạn phân phối (hay Distribution)

Đây là một giai đoạn quan trọng để đánh giá sự phát triển của một cổ phiếu nói riêng, lĩnh vực hay thị trường chứng khoán nói chung. Giai đoạn này được coi là tín hiệu cho thấy một vòng quay đang diễn ra. Điều này có nghĩa những nhà đầu tư đã mua trong giai đoạn tích lũy và những nhà đầu tư mới có thể bắt đầu bán cổ phiếu với giá cao hơn, tạo nên sự phân phối.

Một đặc điểm của giai đoạn phân phối chính là tăng lượng giao dịch mà không tăng giá. Thực tế, giai đoạn này thường đi kèm với khối lượng giao dịch cổ phiếu cao nhất do tâm lý lạc quan của nhà đầu tư. Những nhà đầu tư mới ban đầu có thể hấp thụ được lượng cổ phiếu bán ra, nhưng không đẩy được giá cổ phiếu lên cao hơn, khiến cổ phiếu có thể rơi vào tình trạng sụp đổ dưới tác động của nó.

Các biểu đồ như đỉnh vai đầu vai hoặc đỉnh đôi có thể giúp bạn xác định giai đoạn này. Bên cạnh đó, việc phá vỡ dưới đường trung bình động 200 ngày cũng là một tín hiệu nhận định rằng giai đoạn phân phối đã kết thúc.

Giai đoạn 4: Giai đoạn giảm giá (hay Mark-Down)

Giai đoạn cuối cùng của chu kỳ chứng khoán là giai đoạn giảm giá hay Mark-Down. Đây là giai đoạn mà nhiều nhà đầu tư muốn tránh nhất. Trong đó, những nhà đầu tư đã mua cổ phiếu trong giai đoạn phân phối và đang giữ vị trí của họ bắt đầu bán ra. Tuy nhiên, do các tổ chức đã sớm bán ra, nên có rất ít nhà đầu tư mới có thể hấp thụ được lượng bán ra tăng lên này, dẫn đến tình trạng lượng bán ra tăng cao hơn.

Hiệu ứng xếp tầng này có thể khiến giá giảm nhanh chóng với khối lượng lớn. Giai đoạn này thường sẽ kết thúc khi mức hỗ trợ quan trọng bị phá vỡ và khối lượng tăng đột biến hơn gấp nhiều lần so với mức trung bình hàng ngày. Tại thời điểm này, hầu hết hoạt động bán ròng đã dần cạn kiệt và cổ phiếu có thể quay lại giai đoạn tích lũy.

Giai đoạn giảm giá trong chu kỳ thị trường chứng khoán (Nguồn: VnEconomy)

Cách tính chu kỳ thị trường chứng khoán

Ông Raymond A. Merriman (tác giả cuốn sách “Định thời điểm thị trường”) đã sử dụng nhiều chỉ số chứng khoán để nghiên cứu về tính chu kỳ của thị trường. Một chu kỳ chứng khoán thường được xác định từ đáy tới đáy và giữa hai điểm này cần phải nằm trong một khoảng thời gian thích hợp. Đồng thời, đáy kết thúc của chu kỳ này cũng chính là điểm bắt đầu của một chu kỳ tiếp theo.

Bạn có thể sử dụng đường trung bình động MA để tính chu kỳ thị trường chứng khoán. Độ dài đường MA sẽ bằng một nửa độ dài của chu kỳ. Trong khoảng thời gian xác định, đáy của chu kỳ chứng khoán sẽ là điểm thấp nhất và nằm dưới đường MA, còn đỉnh của chu kỳ sẽ là điểm cao nhất giữa hai đáy và vượt lên trên đường MA.

Mỗi chu kỳ chứng khoán có một khung thời gian nhất định, nhưng theo ông Raymond thì các chu kỳ chứng khoán thường có độ lệch chuẩn là 1/6 lần khung thời gian chuẩn. Ví dụ, chu kỳ chứng khoán trong 3 năm sẽ có thời gian lệch là khoảng 6 tháng (= 36 tháng x 1/6). Do đó, thời gian giữa hai đáy sẽ rơi vào khoảng 30 – 42 tháng (= 36 +/- 6).

Như vậy, bài viết trên đã giới thiệu đến bạn chu kỳ chứng khoán là gì cùng các giai đoạn chu kỳ thị trường chứng khoán. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp quá trình sử dụng tài chính đầu tư của bạn trở nên thuận lợi, hiệu quả hơn.

Xem thêm

Hai lần vấp ngã và bí quyết vượt qua “bão tố” chứng khoán của chứng sĩ lâu năm

Mới tìm hiểu đầu tư chứng khoán, nắm chắc ngay 20 khái niệm sau