Chính sách tiền tệ và vai trò của chính sách tiền tệ trong nền kinh tế

Kinh tế của một quốc gia có ổn định hay không đều phụ thuộc vào chính sách kế hoạch của Nhà nước. Và một trong số đó phải nhắc đến chính sách tiền tệ, nhằm hạn chế tình trạng lạm phát hoặc suy thoái kinh tế diễn ra. Để tìm hiểu chi tiết hơn mời bạn tham khảo ngay trong bài viết!

Chính sách tiền tệ là gì?

Chính sách tiền tệ (tiếng anh gọi là monetary policy) dùng để nhắc đến một quá trình mà Ngân hàng Trung Ương sẽ tác động thay đổi cung tiền, nhằm mục đích tăng trưởng kinh tế đồng thời kiềm chế và làm giảm tình trạng lạm phát, giảm tỷ lệ thất nghiệp,... Thị trường thường ví von tiền tệ như dòng máu lưu thông còn chính sách tiền tệ chính là công cụ giúp tiền tệ vận hành được tốt hơn.

Chính sách tiền tệ là gì? (Nguồn: ZaloPay)

Các loại chính sách tiền tệ

Hiện nay, chính sách tiền tệ được phân thành 2 loại là chính sách tiền tệ mở rộng và chính sách tiền tệ thắt chặt.

Chính sách tiền tệ mở rộng

Chính sách tiền tệ mở rộng hay còn được gọi là chính sách nới lỏng tiền tệ (expansionary policy), đây là chính sách được áp dụng nhằm tăng thêm lượng cung tiền và thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. Thông qua các biện pháp như giảm lãi suất, giảm tỷ lệ dự trữ, nâng thêm hạn mức tín dụng,...

Trong trường hợp nền kinh tế bị suy thoái thì chính sách tiền tệ sẽ được áp dụng để hạn chế. Khi người dân chi tiêu nhiều hơn đây sẽ là điều kiện tốt tạo tiền đề cho các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, doanh thu tăng, nhờ đó nền kinh tế sẽ thoát khỏi suy thoái và dần phát triển nhanh hơn.

Chính sách tiền tệ thắt chặt

Ngược lại với chính sách tiền tệ mở rộng, chính sách này thường được sử dụng khi nền kinh tế xuất hiện các dấu hiệu như lạm phát tăng cao. Chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm làm giảm lượng tiền cung bằng cách tăng lãi suất, kiểm soát thu hẹp hạn mức tín dụng, tăng lãi suất tiết kiệm để thu hút người dân tiết kiệm thay vì chi tiêu quá mức.

Trong quá trình lạm phát xuất hiện cung tiền sẽ giảm dẫn đến tình trạng người dân cần phải tiết kiệm, và với chính sách này kinh tế của quốc gia đó sẽ hạn chế được tình hình suy thoái. Tuy nhiên, đôi khi cũng có thể làm nền kinh tế bị ảnh hưởng và chậm tăng trưởng.

Các công cụ chính của chính sách tiền tệ

Trong quy định của Chính phủ và Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quyết định cũng như sử dụng các công cụ để thực hiện chính sách tiền tệ. Với các công cụ như tái cấp vốn, lãi suất, tỷ giá hối đoái,... Trong đó:

• Tái cấp vốn: Ngân hàng Nhà nước tăng lượng tiền cung ứng thông qua hình thức cấp tín dụng cho vay và cũng được xem là công cụ thanh toán cho các Ngân hàng thương mại. 
• Nghiệp vụ thị trường mở: Bao gồm các hoạt động mua hoặc bán giấy tờ có giá trị (như trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ,...) nhằm mang đến nguồn vốn ngắn hạn. Ngân hàng Nhà nước sẽ mua chứng khoán tại thị trường mở giúp cho lượng cung tiền tăng tác động trực tiếp đến lượng dự trữ của các Ngân hàng thương mại, điều chỉnh được lượng cung tiền.
• Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: Khái niệm này dùng để miêu tả tỷ lệ phần trăm tối thiểu của lượng tiền mặt mà các tổ chức tín dụng hoặc ngân hàng thương mại phải giữ lại trong Ngân hàng Nhà nước. Công cụ này được sử dụng nhằm giúp đảm bảo khả năng thanh toán của các ngân hàng đồng thời kiểm soát lượng tiền đang lưu thông trong nền kinh tế của một quốc tế.
• Tỷ giá hối đoái: Được dùng để quy đổi giá trị giữa hai đơn vị tiền tệ khác nhau và việc chỉnh tỷ giá sẽ ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực kinh tế như xuất nhập khẩu, chứng khoán, sản xuất kinh doanh,... Đối với những quốc gia đang có nền kinh tế chuyển đổi thì chính sách tỷ giá hối đoái trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho chính sách tiền tệ.
• Lãi suất chiết khấu: Trong hoạt động kinh doanh lãi suất chiết khấu được Ngân hàng Nhà nước đề xuất đối với các Ngân hàng thương mại nhằm đáp ứng nhu cầu cung ứng lượng tiền ngắn hạn. Khi lãi suất chiết khấu giảm lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại thấp tạo điều kiện giúp cho các doanh nghiệp dễ dàng phát triển mở rộng kinh doanh với phần lãi suất không quá cao.
• Hạn mức tín dụng: Hiểu một cách đơn giản khoản dư nợ tối đa mà Ngân hàng Nhà nước quy định, bắt buộc các Ngân hàng thương mại hoặc tổ chức tín dụng phải chấp nhận. Tuỳ vào tình hình kinh tế của quốc gia để Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh hạn mức tăng hoặc giảm khi cần thiết.

Chính sách tiền tệ hoạt động nhằm tăng hoặc giảm cung tiền khi thị trường có biến động (Nguồn: Thời báo Tài chính  Việt Nam)

Vai trò và mục tiêu của chính sách tiền tệ đối với nền kinh tế

Bên cạnh mục tiêu hạn chế lạm phát và thúc đẩy kinh tế phát triển thì chính sách tiền tệ còn có vai trò quan trọng trong nền kinh tế của quốc gia như:

• Tạo việc làm cho người dân: Nhờ vào chính sách tiền tệ tỷ lệ thất nghiệp được điều chỉnh nhờ vào các hoạt động mở rộng kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp. Lượng cung tiền tăng doanh nghiệp có nhiều cơ hội phát triển từ đó vừa ổn định kinh tế vừa cân bằng được tỷ lệ thất nghiệp trong một đất nước.
• Giữ sự ổn định cho thị trường tài chính: Toàn bộ nền kinh tế của quốc giá sẽ chịu ảnh hưởng từ thị trường tài chính. Vì vậy, nếu tài chính có biến động sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường nhưng thông qua các chính sách tiền tệ thị trường sẽ được điều tiết và kiểm soát tốt hơn.
• Bình ổn giá cả, lãi suất và thị trường ngoại hối: Chính sách tiền tệ sẽ tác động đến các vấn đề giá, lãi suất nhằm hạn chế tình trạng lạm phát, kinh tế quốc gia gặp khó khăn. Phân bổ cung tiền phù hợp cũng là cách để giúp kinh tế phát triển bền vững.

Trên đây là bài viết chia sẻ những thông tin liên quan đến chính sách tiền tế. Hy vọng với nội dung trên đã mang đến cho bạn đọc cái nhìn tổng quan và hữu ích trong quá trình tìm hiểu thị trường hiện nay!

Xem thêm

Khớp lệnh và nguyên tắc khớp lệnh trong đầu tư chứng khoán

Chỉ báo On Balance Volume (OBV) trong chứng khoán là gì?