Cách phân biệt cổ phiếu và trái phiếu

Thị trường đầu tư chứng khoán ngày càng thu hút nhiều nhà đầu tư bởi tiềm năng sinh lời hấp dẫn. Tuy nhiên, để đầu tư hiệu quả, việc phân biệt rõ ràng giữa các loại chứng khoán khác nhau là vô cùng quan trọng. Trong số đó, cổ phiếu - trái phiếu là hai loại hình phổ biến nhất, đóng vai trò quan trọng trong danh mục đầu tư của nhiều nhà đầu tư. Hiểu rõ sự khác biệt giữa cổ phiếu - trái phiếu là bước đầu tiên để nhà đầu tư đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu tài chính và mức độ rủi ro bạn chấp nhận.

Thông tin tổng quan về cổ phiếu

Khái niệm về cổ phiếu

Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư trở thành cổ đông của công ty (Nguồn: LuatVietnam)

Cổ phiếu đại diện cho phần vốn góp của một người hoặc tổ chức trong một doanh nghiệp, và việc sở hữu cổ phiếu biến họ thành cổ đông với các quyền lợi cụ thể như nhận cổ tức và tham gia vào các quyết định cấp cao của công ty.

Khi bạn nắm giữ một lượng cổ phiếu nhất định, điều đó đồng nghĩa với việc bạn chính thức có phần vốn trong công ty, và từ đó, bạn được xem là một trong những cổ đông. Dưới đây là một ví dụ minh họa về việc đầu tư vào cổ phiếu và cách thu lợi từ chúng:

Năm 2023: Bạn quyết định mua 1000 cổ phiếu của công ty Thuận Phát với giá 10.000 đồng mỗi cổ phiếu. Tổng giá trị đầu tư của bạn lúc này là:

1000 x 10.000=10.000.000 đồng

Năm 2024: Công ty Thuận Phát kinh doanh hiệu quả, giá cổ phiếu tăng lên 20.000 đồng mỗi cổ phiếu. Giá trị tài sản của bạn lúc này tăng lên:

1000 x 20.000=20.000.000 đồng

Mục tiêu khi mua cổ phiếu thường là để kiếm lời từ sự tăng giá của cổ phiếu hoặc từ việc nhận cổ tức, cũng như để có quyền lực trong việc quản lý công ty. Tuy nhiên, đầu tư cổ phiếu cũng tiềm ẩn rủi ro do giá cổ phiếu biến động theo kết quả hoạt động của công ty. Vì vậy, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức vững chắc và hiểu biết thị trường chứng khoán trước khi đầu tư.

Các loại cổ phiếu

Thị trường chứng khoán cung cấp nhiều loại cổ phiếu, mỗi loại mang những đặc quyền và lợi ích riêng biệt. Dưới đây là danh sách các loại cổ phiếu thông dụng:

• Cổ phiếu thường: Loại cổ phiếu này là loại thông dụng nhất, nó cho phép người sở hữu tham gia vào quản trị công ty, bao gồm cả việc sử dụng quyền biểu quyết của mình trong các cuộc họp cổ đông.
• Cổ phiếu ưu đãi: Loại cổ phiếu này thường không đi kèm với quyền biểu quyết, nhưng lại mang lại lợi ích về cổ tức hoặc các quyền lợi khác, và được phân loại như sau:
  • Cổ phiếu ưu đãi có quyền biểu quyết: Cung cấp số lượng phiếu biểu quyết cao hơn so với cổ phiếu thường.
  • Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: Đảm bảo mức cổ tức cao hơn hoặc ổn định mỗi năm so với cổ phiếu thường.
  • Cổ phiếu ưu đãi có thể hoàn lại: Cho phép cổ đông được hoàn lại vốn đầu tư nếu công ty bị giải thể.
  • Cổ phiếu ưu đãi đặc biệt: Bao gồm các quyền lợi đặc biệt khác theo quy định của điều lệ công ty.

Thông tin tổng quan về trái phiếu

Khái niệm về trái phiếu

Trái phiếu phù hợp với nhà đầu tư ưa chuộng sự ổn định và thu nhập thụ động (Nguồn: HDbank)

Trái phiếu là một hình thức đầu tư mà qua đó, bạn cho một tổ chức như công ty, chính phủ, hoặc cơ quan địa phương mượn tiền. Khi bạn mua trái phiếu, bạn trở thành người cho vay, hay còn gọi là trái chủ, và không có quyền sở hữu hay quản lý tổ chức phát hành.

Nói cách khác, khi bạn sở hữu trái phiếu, tổ chức phát hành nợ bạn một khoản tiền và cam kết trả lãi suất định kỳ cho đến khi hết hạn. Khi đáo hạn, tổ chức sẽ hoàn trả số tiền gốc mà bạn đã đầu tư. Lợi tức từ trái phiếu không liên quan đến hiệu suất kinh doanh của tổ chức phát hành. Dưới đây là một ví dụ minh họa về việc đầu tư trái phiếu:

Công ty A đang cần bổ sung thiết bị phục vụ cho sản xuất nên đã phát hành trái phiếu với các thông tin sau: Mệnh giá: 100.000.000 đồng, lãi suất 9%, thời hạn 3 năm. Anh B có một khoản tiền nhàn rỗi và đã quyết định mua trái phiếu của công ty A.

Như vậy:

• Anh B phải chi ra 100 triệu đồng để mua trái phiếu của công ty A.
• Công ty A trả lãi suất 9 triệu đồng/năm cho anh B.

Sau 3 năm, công ty A sẽ hoàn trả lại anh B 100 triệu đồng vốn gốc mua trái phiếu. Như vậy, anh B không chỉ nhận lại được số tiền gốc mà còn thu về lợi nhuận từ lãi suất.

Các loại trái phiếu

Trái phiếu là một loại công cụ tài chính rất phổ biến, và có những loại khác nhau phụ thuộc vào ai là người phát hành và mục đích sử dụng. Dưới đây là một số loại trái phiếu phổ biến hiện nay:

• Trái phiếu chính phủ: Đây là những trái phiếu mà chính phủ phát hành nhằm mục đích tăng cường nguồn vốn tài chính cho các hoạt động công. Chúng có thể được dùng để đối phó với tình trạng thiếu hụt ngân sách tạm thời hoặc để huy động vốn từ công chúng và các tổ chức. Trái phiếu này được coi là loại trái phiếu an toàn nhất vì được bảo đảm bởi chính phủ.
• Trái phiếu doanh nghiệp: Các trái phiếu này được các công ty phát hành, có thể ở dạng chứng chỉ hoặc ghi sổ. Mục tiêu của chúng là để thu hút vốn từ các nhà đầu tư để hỗ trợ các hoạt động sản xuất và kinh doanh. Khi đến hạn, công ty phải trả lại số tiền gốc và lãi cho những người sở hữu trái phiếu.
• Trái phiếu của các tổ chức tài chính - ngân hàng: Loại trái phiếu này được các tổ chức tài chính và ngân hàng phát hành. Chúng nhằm mục đích huy động vốn để tăng cường hoạt động tài chính và mở rộng quy mô hoạt động.

Cách phân biệt cổ phiếu - trái phiếu

Điểm giống nhau của cổ phiếu - trái phiếu

Cổ phiếu và trái phiếu đều là những lựa chọn đầu tư quan trọng, mang lại cho nhà đầu tư quyền sở hữu hoặc quyền lợi về tài chính trong các tổ chức và công ty phát hành chúng. Điểm chung của chúng là tính chất là chứng khoán, cho phép nhà đầu tư tham gia vào việc sở hữu một phần của tổ chức đó.

Đặc biệt, cả hai loại chứng khoán này đều có tính thanh khoản cao, có nghĩa là chúng có thể dễ dàng được mua bán, chuyển nhượng, thế chấp hoặc cầm cố, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi thành tiền mặt khi cần thiết.

Ngoài ra, cả cổ phiếu và trái phiếu đều đóng vai trò như những công cụ quản trị tài chính, giúp nhà đầu tư quản lý và phân bổ vốn một cách hiệu quả trong các chiến lược đầu tư của họ, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Đây là những yếu tố cơ bản giúp nhà đầu tư xác định được cách thức và mục tiêu đầu tư của mình, phù hợp với từng loại hình đầu tư cụ thể.

Điểm khác nhau của cổ phiếu - trái phiếu

Trái phiếu và cổ phiếu là hai loại chứng khoán cơ bản trong thị trường tài chính, mỗi loại có những đặc điểm riêng biệt:

• Tính chất cơ bản: Trái phiếu được hiểu là một hình thức vay mà nhà đầu tư cấp cho người phát hành, vì thế trái phiếu chính là một loại chứng khoán nợ. Khi bạn mua trái phiếu, bạn sẽ được hoàn trả vốn gốc cùng với lãi suất đã được xác định sau một thời gian nhất định. Trong khi đó, cổ phiếu là biểu hiện của việc sở hữu vốn trong một công ty; khi bạn mua cổ phiếu, bạn trở thành một phần của chủ sở hữu công ty đó hay được hiểu là chứng khoán vốn.
• Thời hạn: Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ có thời hạn xác định. Người sở hữu sẽ nhận lại số tiền gốc cùng với lãi suất đã được thỏa thuận sau khi kỳ hạn đáo hạn. Điều này tạo ra một kênh đầu tư ổn định và có thể dự đoán trước, thích hợp với những nhà đầu tư thích sự an toàn và lợi tức cố định. Trái lại, cổ phiếu là chứng khoán vốn không có thời hạn đáo hạn cụ thể. Cổ phiếu tồn tại và có giá trị cho đến khi công ty quyết định mua lại chúng hoặc công ty bị giải thể.
• Quyền chuyển đổi: Một số trái phiếu có khả năng đặc biệt là có thể chuyển đổi thành cổ phiếu dưới điều kiện nhất định, trong khi cổ phiếu không thể chuyển đổi thành loại chứng khoán khác.
• Người phát hành: Trái phiếu có thể được phát hành bởi nhiều loại hình tổ chức khác nhau từ chính phủ đến doanh nghiệp, trong khi chỉ có công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu.
• Lợi tức: Lợi tức từ trái phiếu thường cố định và không phụ thuộc vào thành công kinh doanh của công ty phát hành, trong khi lợi tức từ cổ phiếu thay đổi tùy thuộc vào hiệu suất kinh doanh của công ty. Người sở hữu trái phiếu không có quyền tham gia vào việc quản lý công ty và được coi là chủ nợ, trong khi người sở hữu cổ phiếu là cổ đông và có quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty.

Nên chọn đầu tư trái phiếu hay cổ phiếu?

Lợi tức trái phiếu thường ổn định hơn so với lợi nhuận từ cổ phiếu (Nguồn: Luật Toàn Long)

Khi lựa chọn giữa trái phiếu và cổ phiếu, bạn cần xem xét các yếu tố sau để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Đối với những người đầu tư có mục tiêu bảo toàn vốn và mong muốn thu nhập ổn định, trái phiếu thường là lựa chọn tốt hơn do khả năng mang lại lợi suất cố định và mức độ bảo vệ vốn cao. Ngược lại, nếu bạn theo đuổi mục tiêu tăng trưởng vốn và có thể chấp nhận rủi ro cao hơn, cổ phiếu có thể là sự lựa chọn hợp lý với tiềm năng sinh lời cao hơn, dù rằng nó đi kèm với biến động giá cả và rủi ro liên quan đến kinh doanh.

Về rủi ro cá nhân, nếu bạn là người có khả năng chịu đựng rủi ro cao và biến động thị trường, cổ phiếu có thể là sự lựa chọn của bạn. Trong khi đó, nếu bạn ưu tiên sự an toàn và không muốn đối mặt với những biến động lớn, trái phiếu sẽ đảm bảo lợi suất ổn định, mức độ rủi ro thấp hơn.

Cuối cùng, thời gian đầu tư cũng là một yếu tố quan trọng. Nếu bạn đang tìm kiếm một kế hoạch đầu tư ngắn hạn và muốn kết quả nhanh chóng, cổ phiếu có thể đáp ứng nhu cầu đó. Trái phiếu thường phù hợp hơn với những nhà đầu tư có chiến lược dài hạn và mong muốn sự ổn định.

Cổ phiếu và trái phiếu là hai loại chứng khoán phổ biến trên thị trường tài chính, mỗi loại sở hữu những đặc điểm và lợi ích riêng biệt, phù hợp với mục tiêu đầu tư khác nhau của nhà đầu tư. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng nên cân nhắc đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách kết hợp cả cổ phiếu và trái phiếu để giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.

Xem thêm 

Đầu tư trái phiếu thông minh: Phân biệt trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp

Nên đầu tư vào cổ phiếu hay trái phiếu để gia tăng tài sản?