Các loại rủi ro trên thị trường chứng khoán và cách hạn chế rủi ro khi tham gia đầu tư chứng khoán

Thị trường chứng khoán luôn hấp dẫn nhiều nhà đầu tư bởi tiềm năng sinh lời cao, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa nhiều rủi ro mà bất kỳ ai tham gia cũng cần nắm rõ. Các loại rủi ro trên thị trường chứng khoán có thể ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường hoặc chỉ liên quan đến từng ngành hoặc công ty cụ thể. Hiểu rõ và áp dụng các biện pháp hạn chế rủi ro sẽ giúp nhà đầu tư chứng khoán bảo toàn vốn và tối ưu hóa lợi nhuận trong dài hạn.

Tìm hiểu các loại rủi ro trên thị trường chứng khoán

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán có thể được hiểu là khả năng giá trị khoản đầu tư bị giảm, dẫn đến thua lỗ cho nhà đầu tư. Các rủi ro này được chia thành hai nhóm chính: rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống.

Rủi ro hệ thống

Rủi ro hệ thống, hay còn gọi là rủi ro thị trường, bao gồm những rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường chứng khoán. Đây là những rủi ro không thể tránh khỏi khi đầu tư, bất kể nhà đầu tư mua cổ phiếu của ngành nào cũng đều gặp phải.

Rủi ro hệ thống bao gồm nhiều loại khác nhau, điển hình như:

• Rủi ro giá cả hàng hóa: Giá cả hàng hóa ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường chứng khoán, đặc biệt là những mặt hàng liên quan đến chính sách tài khóa của Nhà nước như xăng, dầu, điện và gas.
• Rủi ro thanh khoản: Rủi ro này phát sinh từ sự bất ổn của chứng khoán khi điều kiện giao dịch thay đổi. Khi khối lượng giao dịch lớn, nhà đầu tư dễ dàng mua bán cổ phiếu. Ngược lại, nếu khối lượng giao dịch thấp, nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc chuyển đổi chứng khoán thành tiền mặt.
• Rủi ro lạm phát và rủi ro lãi suất: Nhiều nghiên cứu cho thấy giá chứng khoán tỷ lệ nghịch với lãi suất thị trường. Khi lãi suất tăng, giá chứng khoán có xu hướng giảm và ngược lại. Đồng thời, lạm phát làm thay đổi giá trị của đồng tiền, ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận của nhà đầu tư trong tương lai.

Rủi ro trên thị trường chứng khoán gồm 2 nhóm chính: Hệ thống và Phi hệ thống (Nguồn: Prudential)

Rủi ro phi hệ thống

Rủi ro phi hệ thống là những rủi ro đặc trưng của từng ngành hoặc từng công ty. Vì là những rủi ro đặc trưng, nên không phải tất cả các nhà đầu tư trên thị trường đều chịu ảnh hưởng từ những rủi ro này.

Rủi ro phi hệ thống bao gồm nhiều loại khác nhau, điển hình như:

• Rủi ro xếp hạng: Hiện nay, nhiều ngành công nghiệp và dịch vụ đều có hệ thống đánh giá, xếp hạng hàng năm. Nếu doanh nghiệp bị hạ bậc so với năm trước, giá trị doanh nghiệp sẽ giảm, kéo theo sự giảm giá của cổ phiếu.
• Rủi ro lạc hậu: Rủi ro này xảy ra trong nhiều ngành sản xuất khi sản phẩm trở nên lỗi thời, không có giá trị đổi mới, không tăng trưởng lợi nhuận trong nhiều năm, khiến doanh nghiệp trì trệ và giá cổ phiếu giảm.
• Rủi ro quản trị dòng tiền: Sự kiểm soát chi phí và nguồn vốn kém hiệu quả gây tổn hại đến giá trị doanh nghiệp, làm cho hoạt động sản xuất không hiệu quả và giá cổ phiếu giảm.
• Rủi ro truyền thông: Trong thời đại số, doanh nghiệp có thể đối mặt với các sự kiện và thông tin tiêu cực từ nhiều phía hoặc thông tin sai lệch, ảnh hưởng tiêu cực đến thương hiệu và làm giá cổ phiếu giảm mạnh.
• Rủi ro pháp lý: Đối với nhà đầu tư, không nắm rõ pháp luật về chứng khoán có thể dẫn đến nguy cơ vi phạm cao. Đối với các doanh nghiệp, những thay đổi trong luật pháp và chính sách có thể gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất và kinh doanh.

Làm thế nào để quản trị rủi ro trong đầu tư chứng khoán?

Nghiên cứu kỹ về thị trường và cổ phiếu trước khi đầu tư

Đối với những người mới tham gia, việc trang bị kiến thức về các rủi ro trong kinh doanh chứng khoán, các yếu tố ảnh hưởng đến giá, và các chỉ số có thể thao túng thị trường là rất quan trọng. Hiểu rõ những khía cạnh này giúp nhà đầu tư có quyết định thông minh hơn.

Những nhà đầu tư cẩn trọng sẽ không đưa ra quyết định đầu tư mà không có nghiên cứu kỹ lưỡng hoặc chứng minh rõ ràng lý do tại sao cổ phiếu đó hấp dẫn để mua. Nhà đầu tư có thể tham khảo phương pháp lựa chọn cổ phiếu Canslim để xác định cổ phiếu tốt trước khi ra quyết định đầu tư.

Lợi nhuận thường tỉ lệ thuận với mức độ rủi ro. Nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao khi đầu tư vào các công ty khởi nghiệp hoặc cổ phiếu vốn hóa nhỏ thường có cơ hội thu lợi nhuận cao. Việc xác định rõ mức độ chấp nhận rủi ro sẽ ảnh hưởng đến quá trình lựa chọn cổ phiếu để đầu tư.

Nghiên cứu kỹ về thị trường và cổ phiếu trước khi tham gia đầu tư chứng khoán (Nguồn: Manulife)

Theo dõi sát sao khoản đầu tư

Thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ bị tác động bởi các thông tin kinh tế vĩ mô trong nước mà còn chịu ảnh hưởng từ các sự kiện kinh tế toàn cầu. Do đó, thị trường tài chính và hoạt động của các công ty thường xuyên thay đổi theo từng ngày, từng tuần. Việc theo dõi sát sao những biến động này là rất cần thiết. Nhà đầu tư cần liên tục cập nhật tin tức để có thể điều chỉnh danh mục đầu tư một cách kịp thời hoặc tận dụng cơ hội sinh lời từ những thông tin mới nhất.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư

Để quản trị rủi ro hệ thống, nhà đầu tư nên đảm bảo rằng danh mục đầu tư của mình bao gồm nhiều loại tài sản khác nhau như trái phiếu, tiền mặt và bất động sản. Mỗi loại tài sản sẽ phản ứng khác nhau trước những biến động lớn của hệ thống. Ví dụ, việc tăng lãi suất có thể làm tăng giá trị của một số trái phiếu mới phát hành, trong khi đó, một số cổ phiếu doanh nghiệp có thể giảm giá. Một danh mục đầu tư đa dạng với nhiều loại chứng khoán sẽ giúp cân bằng và ổn định tỷ suất sinh lời.

Rủi ro phi hệ thống cũng có thể được giảm thiểu thông qua chiến lược đa dạng hóa đầu tư. Bằng cách mua cổ phiếu của nhiều công ty trong các ngành khác nhau, nhà đầu tư có thể hạn chế rủi ro này. Hơn nữa, việc tích cực theo dõi thông tin và biến động thị trường, tập trung vào đầu tư dài hạn, hoặc tìm đến sự hỗ trợ từ các bên thứ ba chuyên nghiệp để quản lý và tư vấn cũng là những cách hiệu quả để giảm thiểu rủi ro.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư để hạn chế rủi ro (Nguồn: Đầu Tư Từ Đâu)

Đầu tư có kỷ luật

Tuân thủ các nguyên tắc đặt ra từ trước giúp nhà đầu tư giảm thiểu những khoản thua lỗ lớn và có được hướng đi rõ ràng trong quá trình đầu tư. Khi chọn mua cổ phiếu dựa trên các tiêu chí kỹ thuật, nhà đầu tư nên cân nhắc bán đi hoặc giảm tỷ trọng cổ phiếu khi các tiêu chí này không còn được đáp ứng. Tránh việc chần chừ hành động và hy vọng cổ phiếu sẽ quay lại mức giá ban đầu, vì thực tế cho thấy nhiều cổ phiếu không thể phục hồi hoặc mất nhiều năm mới trở về mức giá cũ. Bán cổ phiếu khi khoản lỗ còn nhỏ giúp nhà đầu tư bảo toàn vốn, từ đó có thể tìm kiếm các cơ hội đầu tư khác.

Đầu tư chứng khoán là một hành trình dài, đòi hỏi kiên nhẫn và sự thông thái trong việc đối phó với những biến động không lường trước được. Việc áp dụng các biện pháp hạn chế rủi ro trên thị trường chứng khoán là một cơ hội để nhà đầu tư phát triển và đạt được mục tiêu tài chính của mình.

Xem thêm

Tổng hợp những sản phẩm trên thị trường chứng khoán Việt Nam mà nhà đầu tư cần biết

Khi nào nhà đầu tư chứng khoán bị Force Sell? Cách tránh bị Force Sell