Việc triển khai và thực hiện đề án sáp nhập tỉnh thành 2025 đánh dấu bước thay đổi quan trọng trong công tác tổ chức bộ máy hành chính, khi cả nước chỉ còn lại 3.321 xã, phường và đặc khu sau đợt sắp xếp lớn nhất từ trước đến nay. Đây là bước đi quyết liệt nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên toàn quốc.

Giảm mạnh số lượng xã, phường: Cả nước còn lại bao nhiêu đơn vị hành chính?

Chiều ngày 5/6, trong khuôn khổ chương trình phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhất trí 100% thông qua về nguyên tắc các nghị quyết liên quan đến việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trong năm 2025.

Tổng số xã, phường, thị trấn trước và sau sáp nhập tỉnh thành 2025

Trình bày tờ trình của Chính phủ về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết: Trong tổng số 10.035 đơn vị hành chính cấp xã hiện nay trên cả nước, có 9.907 đơn vị (gồm 7.571 xã, 1.719 phường và 617 thị trấn) thuộc diện thực hiện sắp xếp.

Có 128 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 123 xã và 5 phường) được giữ nguyên do đáp ứng đầy đủ cả hai tiêu chí về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, hoặc mang yếu tố đặc thù riêng biệt. Theo Bộ trưởng, các tỉnh, thành phố đã xây dựng 3.193 phương án để tổ chức lại 9.907 đơn vị hành chính cấp xã, hình thành 3.193 đơn vị mới bao gồm 2.498 xã, 682 phường và 13 đơn vị đặc biệt, qua đó giảm tổng cộng 6.714 đơn vị.

Trong số các đơn vị sau sắp xếp, có 3.036 đơn vị đạt tiêu chuẩn theo định hướng mới, còn lại 157 đơn vị tuy chưa đạt chuẩn nhưng do điều kiện đặc thù, không thể tiếp tục sáp nhập với các đơn vị liền kề.

Sau sáp nhập tỉnh thành 2025, cả nước chỉ còn 3.321 đơn vị hành chính (Nguồn: Sưu tầm)

Kết quả, sau quá trình sáp nhập tỉnh thành 2025, tổng số đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước giảm xuống còn 3.321 đơn vị, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu – tương đương mức giảm 66,91%.

Tỷ lệ giảm cụ thể và nguyên nhân

Quá trình sắp xếp cho thấy tỷ lệ giảm mạnh về số lượng đơn vị hành chính. Số đơn vị hành chính mới chỉ đạt khoảng 30% so với con số ban đầu. Nguyên nhân chính bao gồm:

Nguyên nhân và cơ sở của việc sắp xếp

Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, huyện và thậm chí cấp tỉnh được thực hiện trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm bảo đảm bộ máy hành chính hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với điều kiện phát triển hiện nay. Quá trình này dựa trên các căn cứ pháp lý như Nghị quyết 37-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 35/2023/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng thời có sự đánh giá kỹ lưỡng về thực trạng dân cư, địa giới, nguồn lực và nhu cầu phát triển của từng địa phương.

Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước

Một trong những mục tiêu trọng tâm của việc sáp nhập tỉnh thành 2025 là nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Khi quy mô hành chính được điều chỉnh hợp lý, các cấp chính quyền có thể thực hiện công tác chỉ đạo, điều hành một cách linh hoạt, đồng bộ và ít bị phân tán. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh yêu cầu quản lý ngày càng cao về chất lượng dịch vụ công và phát triển kinh tế – xã hội.

Tinh gọn bộ máy hành chính

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính giúp bộ máy nhà nước trở nên gọn nhẹ, tránh chồng chéo chức năng nhiệm vụ. Điều này tạo điều kiện cho việc bố trí nhân sự hợp lý, nâng cao chất lượng cán bộ và rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp.

Sáp nhập tỉnh thành 2025 giúp tinh gọn bộ máy hành chính nhà nước (Nguồn: Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh)

Tiết kiệm chi phí và nguồn lực

Khi số lượng đơn vị hành chính giảm, ngân sách chi cho bộ máy và hoạt động quản lý nhà nước cũng giảm theo, góp phần tiết kiệm đáng kể chi phí thường xuyên. Đồng thời, nguồn lực (nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất) được phân bổ tập trung và hiệu quả hơn, giúp tăng khả năng đầu tư vào các lĩnh vực thiết yếu như giáo dục, y tế, giao thông và hạ tầng công cộng.

Phù hợp với tiêu chuẩn về diện tích và dân số

Nhiều đơn vị hành chính hiện nay có quy mô dân số và diện tích không đạt chuẩn theo quy định hiện hành. Việc sắp xếp nhằm khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, thiếu tính liên kết vùng. Từ đó, các địa phương sẽ có đủ điều kiện để phát triển cân đối, bền vững, đồng thời phù hợp với quy hoạch quốc gia và xu thế hội nhập.

Cơ sở để xác định đơn vị giữ nguyên hay sáp nhập

Việc quyết định giữ nguyên hay tiến hành sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã trong năm 2025 được triển khai trên cơ sở các tiêu chí rõ ràng và quy định pháp lý cụ thể, nhằm nâng cao tính hợp lý và hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương. Căn cứ chính là Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13, với các tiêu chí chủ yếu như sau:

Tiêu chuẩn về diện tích và dân số: Những đơn vị hành chính cấp xã đáp ứng đủ hai điều kiện về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định sẽ được giữ nguyên. Ngược lại, các đơn vị chưa đạt một trong hai tiêu chí này sẽ nằm trong diện xem xét sáp nhập hoặc điều chỉnh.
Yếu tố đặc thù: Một số xã, phường vẫn được giữ nguyên do mang những đặc điểm riêng biệt như vị trí địa lý đặc thù, yếu tố văn hóa – lịch sử, hoặc tình hình kinh tế - xã hội đặc trưng, nhằm bảo đảm tính ổn định và đặc trưng của khu vực đó.
Quy trình thực hiện: Việc tổ chức sắp xếp phải tuân thủ quy trình nghiêm ngặt, bao gồm xây dựng đề án cụ thể, lấy ý kiến của người dân tại các đơn vị bị tác động, tổ chức thẩm định ở các cấp có thẩm quyền trước khi trình Chính phủ, sau đó là thẩm tra để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và quyết định.

Phương án tổ chức lại cán bộ và cơ sở vật chất sau sáp nhập

Sau khi hoàn tất sáp nhập, các địa phương đã nhanh chóng triển khai phương án bố trí lại cán bộ, công chức nhằm đảm bảo hoạt động quản lý không bị gián đoạn và duy trì tính hiệu quả trong vận hành bộ máy.

Bố trí cán bộ, công chức tại đơn vị mới

Sau sáp nhập tỉnh thành 2025, việc bố trí cán bộ lãnh đạo, quản lý được thực hiện theo Kết luận của Bộ Chính trị và hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương. Ban Tổ chức Trung ương sẽ xây dựng phương án nhân sự, xin ý kiến lãnh đạo chủ chốt trước khi trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư quyết định. Việc sắp xếp cán bộ phải hoàn tất trước ngày 10/6/2025.

Tình hình sử dụng trụ sở, tài sản công

Việc sáp nhập tỉnh thành 2025 khiến nhiều trụ sở và tài sản công trở nên dư thừa. Tại 52 tỉnh, thành thực hiện sáp nhập, ước tính có khoảng 4.226 trụ sở công bị dôi dư (Nguồn: Vov).

Trong giai đoạn đầu, phần lớn địa phương đề xuất tiếp tục sử dụng đồng thời các trụ sở cũ, do hạ tầng tại trung tâm hành chính – chính trị mới chưa đủ đáp ứng nhu cầu làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức sau sắp xếp.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo cần tiến hành rà soát toàn diện và bố trí lại trụ sở, cơ sở vật chất một cách hợp lý, phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, trên cơ sở khai thác tối đa tài sản hiện có, đảm bảo hiệu quả, minh bạch và tránh lãng phí tài sản công.

Sáp nhập tỉnh thành 2025 khiến nhiều trụ sở và tài sản công trở nên dư thừa (Nguồn: Vov)

Giải pháp tinh giản biên chế và nâng cao chất lượng bộ máy

Theo định hướng hiện hành, việc quản lý và bố trí biên chế cần phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của từng cơ quan, đơn vị; đồng thời đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm và mục tiêu cải cách hành chính, gắn với tinh giản biên chế và nâng cao chất lượng đội ngũ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Chỉ thị 14/CT-TTg năm 2025 cũng nhấn mạnh yêu cầu tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức gắn với việc sắp xếp tổ chức bộ máy, cần được phản ánh đầy đủ trong dự toán ngân sách nhà nước năm 2026.

Tác động và định hướng phát triển các đặc khu, địa phương sau sáp nhập tỉnh thành 2025

Dưới đây là thông tin tổng hợp và trích dẫn từ các nguồn uy tín về tác động và định hướng phát triển của các địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính, với trọng tâm là tỉnh Quảng Ninh và đặc khu Vân Đồn:

Địa phương tiêu biểu sắp xếp toàn bộ đơn vị hành chính cấp xã

Quảng Ninh là một trong những địa phương đi đầu triển khai việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trong giai đoạn 2023–2025. Theo phương án đã được phê duyệt, tỉnh đã thực hiện sáp nhập 12 đơn vị, giảm tổng số xã, phường từ 177 xuống còn 171.

Các địa phương như huyện Ba Chẽ, thị xã Đông Triều, Cẩm Phả, Móng Cái và Hạ Long đã tiến hành sáp nhập các đơn vị hành chính liền kề, nhằm tinh giản bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và mở rộng không gian phát triển kinh tế – xã hội.

Quảng Ninh là một trong những địa phương đi đầu triển khai việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã (Nguồn: VnEconomy)

Hướng phát triển không gian đô thị, kinh tế sau sáp nhập

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ góp phần tinh giản bộ máy quản lý mà còn mở rộng cơ hội phát triển đô thị và kinh tế. Tại Quảng Ninh, quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã được tiến hành đồng bộ với quy hoạch đô thị, hạ tầng và phát triển kinh tế – xã hội, nhằm khắc phục tình trạng phân mảnh địa bàn và tạo động lực thúc đẩy sự phát triển mới.

Đề xuất chính sách đặc thù cho các đặc khu như Vân Đồn (Quảng Ninh)

Chính sách thuế và tài chính
Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp: Đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu và giảm 50% trong 5 năm tiếp theo cho các doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, du lịch cao cấp và dịch vụ logistics.
Hỗ trợ phí cho hãng hàng không: Các hãng mở mới các tuyến bay đến và đi tại Cảng hàng không Vân Đồn được hỗ trợ tối đa phí cất, hạ cánh, sân đỗ và các chi phí liên quan.
Chính sách đất đai và đầu tư
Miễn, giảm tiền sử dụng đất: Ưu đãi miễn giảm tiền sử dụng đất cho các dự án đầu tư ưu tiên, đặc biệt là công nghệ cao và du lịch cao cấp.
Thành lập Khu thương mại tự do: Dự kiến thành lập Khu thương mại tự do trong Khu kinh tế Vân Đồn, áp dụng cơ chế một cửa, rút gọn thủ tục và ưu đãi thuế cho hàng hóa xuất nhập khẩu.
Chính sách nhân lực và cư trú
Miễn thị thực nhập cảnh: Người nước ngoài và người Việt mang hộ chiếu nước ngoài được miễn thị thực khi nhập cảnh, cư trú tại Vân Đồn tối đa 30 ngày.
Thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao: Chính sách ưu đãi thuế thu nhập cá nhân và hỗ trợ chi phí sinh hoạt cho chuyên gia, nhà khoa học, lao động tay nghề cao làm việc tại Vân Đồn.

Nhìn chung, việc sáp nhập tỉnh thành 2025 không chỉ giúp giảm mạnh số lượng đơn vị hành chính cấp xã mà còn tạo tiền đề quan trọng cho việc nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển kinh tế và cải cách hành chính toàn diện. Đây được xem là bước chuyển mình lớn, mở ra nhiều cơ hội phát triển bền vững cho các địa phương trên cả nước.

Xem thêm:

Đường sắt cao tốc Bắc - Nam: Cơ hội vàng để kết nối các tỉnh thành

Nhiều tỉnh thành "tung" hàng loạt dự án bất động sản nghìn tỷ đầu năm

Cả nước chỉ còn 3.321 xã, phường, đặc khu sau cuộc sáp nhập hành chính lớn nhất từ trước đến nay