Đường sắt cao tốc Bắc - Nam: Cơ hội vàng để kết nối các tỉnh thành

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ, nhu cầu về một hệ thống giao thông hiện đại, nhanh chóng và hiệu quả trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam xuất hiện như một giải pháp tối ưu, hứa hẹn sẽ trở thành một trục xương sống trong mạng lưới giao thông quốc gia, mở ra những triển vọng mới cho sự phát triển đồng bộ và bền vững.

Tổng quan về dự án tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được đánh giá là một trong những công trình hạ tầng lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam. Với chiều dài chính tuyến dự kiến khoảng 1.541 km và tổng mức đầu tư sơ bộ lên đến 67,34 tỷ USD (tương đương 1.713.548 tỷ đồng), đây được xem là "cơ hội trăm năm" cho sự phát triển của ngành giao thông vận tải cũng như các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, để hiện thực hóa dự án, các doanh nghiệp Việt Nam cần nỗ lực vượt qua nhiều thách thức lớn.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam được đánh giá là một trong những công trình hạ tầng lớn nhất từ trước đến nay (Nguồn: VnExpress)

Tại Hội nghị Trung ương 10, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến đường sắt tốc độ cao với vận tốc thiết kế lên tới 350 km/giờ. Sau đó, tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV ngày 13/11/2024, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội báo cáo chi tiết về chủ trương đầu tư dự án. 

Theo kế hoạch, tuyến đường sắt này sẽ bắt đầu tại Hà Nội (ga Ngọc Hồi) và kết thúc tại TP.HCM (ga Thủ Thiêm), đi qua địa bàn 20 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Đường sắt cao tốc Bắc - Nam đi qua 23 tỉnh thành (Nguồn: Báo Giao thông)

Quy mô và thiết kế kỹ thuật

Tuyến đường sắt sẽ được xây dựng mới hoàn toàn với đường đôi, khổ ray tiêu chuẩn 1.435 mm, sử dụng hệ thống điện khí hóa hiện đại. Tốc độ thiết kế cho đoàn tàu lên tới 350 km/giờ, đảm bảo khả năng vận chuyển hành khách và hàng hóa một cách nhanh chóng và hiệu quả. Tải trọng tối đa trên mỗi trục của đoàn tàu là 22,5 tấn.

Công nghệ áp dụng cho dự án bao gồm hệ thống tàu chạy trên ray sử dụng công nghệ đoàn tàu động lực phân tán (EMU), với tàu hàng sử dụng động lực tập trung. Hệ thống thông tin tín hiệu sẽ tương đương với những tiêu chuẩn hiện đại đang được sử dụng tại các quốc gia có hệ thống đường sắt tốc độ cao trên thế giới. Điều này nhằm bảo đảm an toàn và hiệu quả trong vận hành.

Quy hoạch các nhà ga và nhu cầu sử dụng đất

Chính phủ đề xuất xây dựng 23 ga hành khách với diện tích mỗi ga được quy hoạch phát triển từ 200 đến 500 ha, cùng 5 ga hàng hóa với quy mô mỗi ga khoảng 24,5 ha. Dự án dự kiến sẽ sử dụng tổng diện tích đất khoảng 10.827 ha. 

Kỳ vọng và thách thức

Dự án tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam không chỉ cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông mà còn đóng vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên cả nước, tăng cường kết nối vùng miền. Đây là cơ hội lớn để các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng, từ thiết kế, xây dựng đến vận hành và bảo trì.

Tuy nhiên, với quy mô đầu tư khổng lồ và yêu cầu kỹ thuật cao, dự án đặt ra không ít thách thức. Việc huy động vốn, tổ chức thi công, giải phóng mặt bằng và đảm bảo tiến độ là những vấn đề cần được xử lý triệt để. Đồng thời, các doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh, ứng dụng công nghệ hiện đại và hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế để đảm bảo thành công cho dự án này.

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam chính là bước đột phá lớn trong sự phát triển giao thông vận tải của Việt Nam, mở ra kỷ nguyên mới về hạ tầng giao thông hiện đại và bền vững.

Đường sắt Bắc - Nam mở ra kỷ nguyên mới về hạ tầng giao thông Việt Nam (Nguồn: Người quan sát)

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam: Cơ hội vàng để kết nối các tỉnh thành

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo Nghị quyết số 172/2024/QH15, đánh dấu một bước đột phá lớn trong chiến lược phát triển hạ tầng giao thông quốc gia. Với tổng chiều dài khoảng 1.541 km, dự án không chỉ giúp cải thiện hệ thống giao thông mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế - xã hội trên phạm vi cả nước. 

Việc kết nối các khu vực thông qua tuyến đường sắt tốc độ cao này mở ra nhiều lợi ích quan trọng, cả về giao thông liên vùng lẫn tiềm năng phát triển kinh tế địa phương.

Hướng tuyến và vị trí các ga của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam (Nguồn: VnExpress)

Lợi ích về kết nối và giao thông liên vùng

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được thiết kế để trở thành trục giao thông huyết mạch nối liền hai đầu đất nước, từ Hà Nội đến TP.HCM, đi qua 20 tỉnh, thành phố. Hành lang Bắc - Nam từ lâu đã là tuyến giao thông quan trọng nhất của Việt Nam, và việc nâng cấp với tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ giúp:

• Kết nối hiệu quả các cảng biển, sân bay và cửa khẩu quốc tế: Tuyến đường sẽ tạo ra một mạng lưới liên kết toàn diện giữa các đầu mối giao thương lớn, bao gồm cảng biển, sân bay và các cửa khẩu quốc tế. Điều này không chỉ tối ưu hóa luồng vận chuyển hàng hóa mà còn thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần nâng cao vị thế kinh tế của Việt Nam trên trường quốc tế.
• Liên kết các đô thị lớn và cực tăng trưởng kinh tế: Tuyến đường sẽ kết nối các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM với các trung tâm kinh tế, công nghiệp và du lịch dọc trục Bắc - Nam, giúp thúc đẩy sự giao thương giữa các vùng kinh tế trọng điểm, tạo ra dòng chảy hàng hóa và dịch vụ liên tục.
• Giảm tải áp lực giao thông đường bộ: Dự án đường sắt tốc độ cao giúp giảm đáng kể tình trạng ùn tắc giao thông ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Với việc chuyển dịch một phần lớn lưu lượng vận tải sang đường sắt, áp lực lên hạ tầng giao thông đường bộ sẽ giảm thiểu, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và môi trường đô thị.
• Rút ngắn khoảng cách thời gian giữa các vùng miền: Với tốc độ thiết kế lên tới 350 km/giờ, thời gian di chuyển giữa các địa phương sẽ được rút ngắn đáng kể, từ đó tăng cường khả năng tiếp cận cơ hội việc làm, giáo dục, y tế và các dịch vụ xã hội.

Tiềm năng phát triển kinh tế địa phương

Bên cạnh lợi ích về kết nối, dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam còn mở ra cơ hội lớn cho sự phát triển kinh tế của các địa phương dọc tuyến, bao gồm:

• Thúc đẩy phát triển kinh tế vùng: Việc xây dựng các nhà ga dọc tuyến, với diện tích quy hoạch lên đến 200 - 500 ha mỗi nhà ga, sẽ là trung tâm thu hút đầu tư và phát triển đô thị mới. Các khu vực xung quanh nhà ga có tiềm năng trở thành các trung tâm kinh tế sôi động, thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
• Kích thích các ngành công nghiệp phụ trợ: Việc xây dựng, vận hành và bảo trì tuyến đường sắt sẽ tạo ra nhu cầu lớn về vật liệu xây dựng, máy móc và các dịch vụ liên quan. Điều này mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng, đồng thời nâng cao năng lực công nghệ và kỹ thuật của ngành công nghiệp trong nước.
• Tăng cường du lịch và dịch vụ: Với khả năng di chuyển nhanh chóng và thuận tiện, tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ giúp du khách dễ dàng tiếp cận các điểm đến du lịch nổi tiếng dọc trục Bắc - Nam. 
• Hỗ trợ phân bổ dân cư và giảm tải đô thị hóa: Tuyến đường sắt tốc độ cao giúp giảm khoảng cách giữa các đô thị lớn và khu vực ngoại thành, khuyến khích sự phân bổ dân cư hợp lý hơn, giúp giảm áp lực dân số và hạ tầng ở các thành phố lớn, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế ở các vùng nông thôn, ngoại ô.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam mở ra cơ hội lớn cho sự phát triển kinh tế của các địa phương (Nguồn: Báo Tuổi Trẻ)

Cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam

Dự án không chỉ mang lại cơ hội lớn mà còn đặt ra nhiều thách thức đối với các doanh nghiệp trong nước. Các nhà thầu Việt Nam như Tập đoàn Đèo Cả và Cienco4 đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nguồn nhân lực, thiết bị, công nghệ để sẵn sàng tham gia vào dự án. Tuy nhiên, việc đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cao, đặc biệt là xây dựng đường sắt đạt tốc độ 350 km/giờ đòi hỏi sự học hỏi, tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến.

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đòi hỏi công nghệ tiên tiến (Nguồn: Dân Việt)

Đây là cơ hội hiếm có để các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, khẳng định vị thế và góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành giao thông vận tải trong nước. Như ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam, đã nhấn mạnh, dự án này không chỉ là cuộc cách mạng trong ngành xây dựng mà còn là cơ hội để doanh nghiệp Việt làm chủ công nghệ trong tương lai.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam được đánh giá là cột mốc quan trọng trên hành trình phát triển đất nước. Để biến "giấc mơ cao tốc" thành hiện thực, cần sự đồng lòng của toàn xã hội, từ quyết sách đúng đắn của Chính phủ đến sự ủng hộ của người dân. Đây không chỉ là cơ hội vàng để kết nối các tỉnh thành mà còn là cơ hội để Việt Nam vươn mình ra thế giới với một diện mạo hiện đại và đầy tiềm năng.

Xem thêm

Bản đồ đường sắt cao tốc Bắc Nam qua Thanh Hóa: Quy hoạch và tác động

Hướng tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam: Phân tích và quy hoạch