Vì sao nhà đầu tư thường bán tháo cổ phiếu khi thị trường giảm?

Đầu tư chứng khoán luôn là một trong những lựa chọn hấp dẫn đối với những ai mong muốn tăng trưởng tài sản của mình. Tuy nhiên, thị trường này cũng ẩn chứa không ít rủi ro và biến động khó lường. Một trong những hiện tượng thường thấy khi thị trường chứng khoán giảm mạnh là hành vi bán tháo cổ phiếu của các nhà đầu tư. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của các cổ phiếu, mà còn tác động đến tâm lý và quyết định đầu tư của nhiều người. Vậy vì sao nhà đầu tư lại thường bán tháo cổ phiếu khi thị trường giảm? Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, cùng phân tích những nguyên nhân cơ bản và tâm lý đằng sau hành động này của nhà đầu tư.

Thế nào là bán tháo cổ phiếu?

Bán tháo cổ phiếu (bailing out hay sell-off) là hiện tượng mà các nhà đầu tư ồ ạt bán ra các cổ phiếu của mình một cách nhanh chóng và quyết liệt, bất kể giá bán có thấp đến đâu. Điều này thường diễn ra khi thị trường nhận được những thông tin tiêu cực hoặc khi tâm lý của nhà đầu tư trở nên hoảng loạn, dẫn đến việc nhiều người mất niềm tin vào khả năng hồi phục của giá cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể chấp nhận chịu lỗ chỉ để thoát khỏi vị thế đầu tư và bảo toàn phần nào vốn liếng còn lại.

Khi bán tháo diễn ra, giá cổ phiếu trên thị trường tụt giảm mạnh và nhanh chóng. Hệ quả của hiện tượng này là tạo ra một vòng xoáy tiêu cực, khi giá cổ phiếu giảm sâu lại càng khiến nhiều nhà đầu tư khác hoảng sợ và tiếp tục bán ra, dẫn đến việc giá tiếp tục giảm. Nếu việc bán tháo xảy ra trên diện rộng và không được kiểm soát, nó có thể tạo ra hiệu ứng domino, làm giảm sút mạnh mẽ giá trị của toàn bộ thị trường chứng khoán.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở việc mất mát giá trị tài sản của các nhà đầu tư cá nhân, mà còn ảnh hưởng đến các tổ chức tài chính lớn, quỹ đầu tư, và có thể gây ra khủng hoảng tài chính toàn cầu. Điều này làm suy yếu nền kinh tế, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, tăng tỷ lệ thất nghiệp và làm giảm niềm tin của công chúng vào hệ thống tài chính. Chính vì vậy, việc quản lý tâm lý thị trường và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời là rất quan trọng để ngăn chặn tình trạng bán tháo và duy trì sự ổn định của thị trường chứng khoán.

Tình trạng bán tháo cổ phiếu diễn ra gần đây (Nguồn: Báo điện tử Chính phủ)

Vì sao nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu?

Hiện tượng bán tháo cổ phiếu thường xảy ra khi các nhà đầu tư mất niềm tin vào thị trường chứng khoán do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong những nguyên nhân có thể thấy là tình hình dịch bệnh. Đại dịch Covid-19 là một ví dụ điển hình khi bùng nổ vào đầu năm 2020, đã khiến nền kinh tế toàn cầu chao đảo, hoạt động kinh doanh đình trệ, và nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa hoặc giảm hoạt động. Khi dịch bệnh lan rộng, sự bất ổn gia tăng, khiến nhà đầu tư lo ngại về tương lai và quyết định bán tháo cổ phiếu để giảm thiểu rủi ro.

Chiến tranh thương mại giữa các quốc gia cũng là một yếu tố quan trọng. Các cuộc xung đột thương mại, như giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, tạo ra sự không chắc chắn về chính sách thương mại, thuế quan và các quy định khác, làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Điều này khiến nhà đầu tư lo ngại và có thể dẫn đến bán tháo cổ phiếu.

Các chính sách vĩ mô bất lợi cũng ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán. Ví dụ, khi chính phủ thay đổi chính sách lãi suất, điều này có thể làm tăng chi phí vay vốn cho doanh nghiệp và cá nhân, làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp và khả năng chi tiêu của người tiêu dùng. Các chính sách thuế mới hoặc thay đổi quy định về môi trường, lao động, và kinh doanh cũng có thể tạo ra bất ổn và tác động tiêu cực đến thị trường.

Khi doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính với kết quả kinh doanh không tốt, nhà đầu tư mất niềm tin vào khả năng sinh lời của doanh nghiệp đó. Những kết quả tài chính kém có thể là dấu hiệu của các vấn đề sâu xa hơn như quản lý yếu kém, chi phí tăng cao, hoặc sự suy giảm trong nhu cầu thị trường. Điều này khiến nhà đầu tư lo ngại về giá trị cổ phiếu trong tương lai và dẫn đến bán tháo.

Nguyên nhân đằng sau việc bán tháo cổ phiếu (Nguồn: Tạp chí tài chính)

Khi nào nhà đầu tư ngừng bán tháo?

Hiện tượng bán tháo cổ phiếu sẽ chấm dứt khi một số điều kiện nhất định được đáp ứng, giúp khôi phục niềm tin của nhà đầu tư và ổn định thị trường. Thứ nhất, hiện tượng này sẽ dừng lại khi số lượng cổ phiếu bị bán tháo đã cạn kiệt, nghĩa là không còn nhiều cổ phiếu được đẩy ra thị trường để bán nữa. Điều này xảy ra khi những người muốn bán đã bán hết cổ phiếu mà họ muốn hoặc cần bán. 

Thứ hai, khi thị trường bắt đầu tin rằng giá trị chứng khoán đã được điều chỉnh đến mức hợp lý, các nhà đầu tư sẽ cảm thấy an tâm hơn và ngừng bán tháo. Đây thường là giai đoạn mà các nhà đầu tư đánh giá rằng giá cổ phiếu đã phản ánh đúng giá trị thực của công ty, không bị thổi phồng hoặc giảm sút quá mức.

Thời điểm kiểm soát được việc bán tháo cổ phiếu (Nguồn: Báo đầu tư)

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác là thông tin. Nếu các nhà đầu tư nhận ra rằng tin tức "xấu" dẫn đến việc bán tháo cổ phiếu là không chính xác hoặc đã bị thổi phồng, họ sẽ ngừng bán và có thể bắt đầu mua lại cổ phiếu, hy vọng kiếm lợi từ việc giá cổ phiếu tăng trở lại. Trong một số trường hợp, nếu có sự kiện hay tin tức tích cực bất ngờ, giá trị cổ phiếu có thể đảo chiều một cách nhanh chóng, thậm chí chỉ trong vài phút, chấm dứt đợt bán tháo. Sự can thiệp của các cơ quan quản lý hoặc các biện pháp kích thích kinh tế cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định thị trường và kết thúc hiện tượng bán tháo.

Thay vì hoảng loạn và bán tháo cổ phiếu, nhà đầu tư chứng khoán nên học cách kiểm soát cảm xúc, phân tích tình hình một cách cẩn trọng, và tin tưởng vào chiến lược đầu tư dài hạn của mình. Chỉ khi đó mới có thể vượt qua những giai đoạn biến động và đạt được thành công bền vững trên thị trường chứng khoán.

Xem thêm

Tìm hiểu thanh khoản thị trường chứng khoán là gì

GAP trong chứng khoán là gì?