Hoạt động tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã đang bước vào giai đoạn triển khai quan trọng bởi nhiều bộ máy chính quyền mới chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/07/2025. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên phạm vi toàn quốc. Trong bối cảnh đó, sắp xếp tỉnh thành 2025 trở thành tâm điểm quan tâm của cả hệ thống chính trị và người dân, không chỉ bởi quy mô lớn mà còn bởi tác động sâu rộng đến đời sống xã hội, kinh tế và hành chính tại địa phương.

Chủ trương thống nhất và điều kiện triển khai tổ chức cấp tỉnh, xã mới

Triển khai tổ chức lại cấp tỉnh và cấp xã vào ngày 01/7/2025 không chỉ là một bước đi mang tính hành chính mà còn đánh dấu cột mốc quan trọng trong chiến lược tái cơ cấu toàn diện bộ máy nhà nước, với mục tiêu tối ưu hóa hiệu quả, tinh gọn tổ chức.

Mục tiêu tái cơ cấu hành chính và yêu cầu từ Bộ Chính trị

Theo Nghị quyết 76/2025/UBTVQH15, chiến lược sắp xếp mới nhắm đến việc giảm số đơn vị hành chính, nâng quy mô các đơn vị mới và thúc đẩy chất lượng hoạt động qua nguyên tắc “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả”. Đồng thời, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã đề nghị triển khai đồng bộ cả cấp tỉnh lẫn xã, để đảm bảo hệ thống chính quyền vận hành hiệu quả, liền mạch từ đầu tới cuối.

Bộ Chính trị và Ban Bí thư đề nghị triển khai đồng bộ sắp xếp tỉnh thành cả cấp tỉnh lẫn xã (Ảnh: Báo Hà Tĩnh)

Những địa phương được ưu tiên triển khai từ 1/7

Trong số 63 tỉnh, thành phố, 52 địa phương thuộc diện sắp xếp sẽ tiến hành hợp nhất để hình thành 23 đơn vị hành chính cấp tỉnh mới, dự kiến đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025. Những địa phương này đã hoàn thiện đề án, lấy ý kiến nhân dân và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua vào đầu tháng 6/2025. Cụ thể:

Tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang được hợp nhất mang tên tỉnh Tuyên Quang, với trung tâm chính trị - hành chính đặt tại tỉnh Tuyên Quang.
Tỉnh Yên Bái và Lào Cai được sáp nhập thành tỉnh Lào Cai mới, đặt trung tâm hành chính - chính trị tại tỉnh Yên Bái.
Hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên được gộp lại thành một tỉnh mới tên là Thái Nguyên, với trung tâm hành chính đặt tại Thái Nguyên.
Các tỉnh Vĩnh Phúc, Hòa Bình và Phú Thọ được tổ chức lại thành tỉnh mới có tên là Phú Thọ; trung tâm chính trị và hành chính đặt tại tỉnh Phú Thọ.
Bắc Giang và Bắc Ninh được sáp nhập thành tỉnh Bắc Ninh mới, trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Bắc Giang.
Tỉnh Thái Bình và Hưng Yên được hợp nhất thành tỉnh Hưng Yên, với trung tâm hành chính - chính trị đặt tại tỉnh Hưng Yên.
Hải Dương và thành phố Hải Phòng được sáp nhập thành thành phố Hải Phòng, trung tâm hành chính đặt tại thành phố Hải Phòng.
Hà Nam, Ninh Bình và Nam Định được gộp thành tỉnh Ninh Bình mới, trong đó trung tâm hành chính và chính trị đặt tại tỉnh Ninh Bình.
Tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị được tổ chức lại thành tỉnh mới mang tên Quảng Trị, với trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Quảng Bình.
Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng được sáp nhập thành thành phố Đà Nẵng, trung tâm hành chính đặt tại thành phố Đà Nẵng.
Tỉnh Kon Tum và Quảng Ngãi được sáp nhập thành tỉnh Quảng Ngãi, với trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Quảng Ngãi.
Gia Lai và Bình Định được nhập thành tỉnh Gia Lai, trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Bình Định.
Ninh Thuận và Khánh Hòa được nhập lại thành tỉnh Khánh Hòa, trung tâm chính trị - hành chính đặt tại Khánh Hòa.
Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận được sáp nhập thành tỉnh Lâm Đồng, trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Lâm Đồng.
Đắk Lắk và Phú Yên được gộp lại thành tỉnh Đắk Lắk, trung tâm hành chính đặt tại Đắk Lắk.
Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và TP.Hồ Chí Minh được sắp xếp thành TP.Hồ Chí Minh với trung tâm điều hành đặt tại thành phố hiện nay.
Tỉnh Đồng Nai và Bình Phước được hợp lại thành tỉnh mới có tên là Đồng Nai, trung tâm chính trị - hành chính đặt tỉnh Đồng Nai.
Tây Ninh và Long An được sáp nhập thành tỉnh mới có tên gọi là Tây Ninh, trung tâm hành chính đặt tại Long An.
Cần Thơ, Sóc Trăng và Hậu Giang được sắp xếp lại thành TP.Cần Thơ, trung tâm chính trị và hành chính đặt tại TP.Cần Thơ.
Bến Tre, Vĩnh Long và Trà Vinh được sáp nhập thành tỉnh Vĩnh Long, trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Vĩnh Long.
Tỉnh Tiền Giang và Đồng Tháp được hợp nhất thành tỉnh Đồng Tháp, với trung tâm hành chính đặt tại tỉnh Tiền Giang.
Bạc Liêu và Cà Mau được gộp lại thành tỉnh Cà Mau, với trung tâm hành chính đặt tại Cà Mau.
Tỉnh An Giang và Kiên Giang được sáp nhập thành tỉnh An Giang mới, với trung tâm hành chính được đặt tại tỉnh Kiên Giang.

Song song với đó, 11 địa phương (trong đó có Hà Nội, Huế, Quảng Ninh…) được xác định là không thực hiện sáp nhập cấp tỉnh, nhưng vẫn phải tái cơ cấu tổ chức cấp xã để đảm bảo đồng bộ trong toàn quốc .

Điều kiện cần thiết để tổ chức bộ máy mới đi vào hoạt động thông suốt

Bộ Chính trị đã chỉ rõ các điều kiện bắt buộc phải đáp ứng để đảm bảo quá trình chuyển đổi không bị đứt đoạn:

Giữ nguyên tổng biên chế cấp huyện và xã so với trước khi sắp xếp; sau khi chuyển đổi vật chất và tổ chức ổn định, mới tiến hành tinh giản theo lộ trình 5 năm.
Không để gián đoạn bộ máy, đảm bảo cấp xã mới đi vào hoạt động vào ngày 01/7/2025 và toàn hệ thống cấp tỉnh vận hành đầy đủ trước ngày 15/8/2025.
Chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật và thiết bị: cơ sở vật chất, hệ thống CNTT, phòng họp… phải sẵn sàng để tiếp nhận và duy trì hoạt động mà không bị gián đoạn.

Tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ theo hướng linh hoạt

Trong bối cảnh tổng thể sắp xếp cấp tỉnh và xã, công tác tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ là nhân tố then chốt để đảm bảo bộ máy thực sự hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Quy định linh hoạt này nhẹ nhàng chuyển giao nhưng không làm biến động tổng thể số lượng và cấu trúc biên chế.

Phân quyền cho ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy trong việc điều chuyển biên chế

Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã chính thức trao quyền cho Ban Thường vụ các tỉnh ủy, thành ủy được tự chủ điều chuyển biên chế giữa các khối như chính quyền, Đảng, đoàn thể, nhằm phù hợp với mô hình tổ chức hành chính hai cấp, đặc biệt trong giai đoạn tiền tinh giản.

Theo đó, Ban Thường vụ có thể chủ động phân phối cán bộ công chức để đảm bảo nguồn lực dồi dào cho các cấp chính quyền mới đưa vào hoạt động, tuy nhiên không được vượt số lượng tổng biên chế do Ban Tổ chức Trung ương giao và phải báo cáo định kỳ để tổng hợp, giám sát.

Bộ Chính trị và Ban Bí thư trao quyền cho Ban Thường vụ các tỉnh ủy, thành ủy được tự chủ điều chuyển biên chế (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Tổ chức bộ máy đảm bảo đúng tổng biên chế, không thay đổi về cơ cấu

Tiếp nối chủ trương trên, Bộ Nội vụ khẳng định: tổng số biên chế cấp xã sau sáp nhập sẽ không vượt quá mức trước khi chỉnh cấu trúc. Đây là một bước chuẩn bị thiết yếu để giữ nguyên quy mô nguồn nhân lực, sau đó mới tiến hành tinh giản từ từ trong thời hạn tối đa 5 năm. Các cấp địa phương sẽ rà soát tiêu chuẩn của cán bộ, công chức, viên chức, xác định các vị trí cần tích hợp, bố trí lại để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Chính sách hỗ trợ cán bộ nghỉ hưu, khuyến khích tinh giản đúng lộ trình

Để tạo điều kiện thực hiện việc tinh giảm song thuận lợi, Chính phủ đã thiết lập chế độ hỗ trợ cán bộ lùi tuổi, nghỉ hưu sớm hoặc chuyển công tác khi không được tiếp tục bố trí sau sắp xếp. Các chính sách này bao gồm trợ cấp tiền lương hiện hưởng, bảo lưu quyền lợi, được áp dụng ngay sau thời điểm điều chỉnh. Các tỉnh, thành phải báo cáo thực hiện kịp thời để giải quyết đúng chế độ, giúp cán bộ yên tâm, giảm áp lực tinh giản ồ ạt gây xáo trộn .

Lộ trình pháp lý và hướng dẫn tổ chức chính quyền cấp xã mới

Để quản lý hiệu quả trong quá trình sáp nhập và tăng cường phân cấp, Chính phủ đang đẩy nhanh hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý, đặc biệt là các nghị định phân định thẩm quyền giữa cấp tỉnh và cấp xã.

Cụ thể, theo Công điện 83/CĐ-TTg ban hành ngày 7/6/2025, các bộ, cơ quan ngang Bộ được giao nhiệm vụ hoàn tất dự thảo nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trước ngày 12/6/2025; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng yêu cầu tổ chức triển khai 28 nghị định tương tự chậm nhất vào ngày 15/6/2025 để chuẩn bị cho việc vận hành chính quyền hai cấp từ ngày 1/7.

Thủ tướng yêu cầu hoàn thiện lộ trình pháp lý và triển khai 28 nghị định tương tự (Ảnh: Tạp chí Công thương)

Cùng với quá trình hoàn thiện hệ thống pháp lý, ngày 5/6/2025, Bộ Nội vụ đã ban hành Công văn số 3308/BNV‑CCVC, trong đó nêu rõ hướng dẫn về việc sắp xếp đội ngũ cán bộ lãnh đạo và các cơ quan chuyên môn tại cấp xã mới sau khi sáp nhập. Văn bản nhấn mạnh ưu tiên bố trí những cán bộ có trình độ, kinh nghiệm thực tiễn và tư duy đổi mới, đặc biệt là ở vị trí Chủ tịch UBND cấp xã. Trường hợp địa phương chưa có nhân sự phù hợp, có thể xem xét điều động cán bộ từ cấp huyện hoặc tỉnh để đảm bảo bộ máy vận hành ổn định.

Về bộ máy lãnh đạo ở cấp xã, Chính phủ yêu cầu tạm thời duy trì số lượng tổ chức và cấp phó như cũ để tránh đứt gãy công tác quản lý. Điều này đồng nghĩa cấp xã mới vẫn có đầy đủ một Chủ tịch và các Phó Chủ tịch theo quy định hiện hành, ít nhất trong giai đoạn đầu, giúp chính quyền không rơi vào khoảng trống và đảm bảo phục vụ tốt nhân dân trong thời kỳ chuyển giao.

Ngoài ra, về tổ chức thôn, tổ dân phố, Chính phủ giao Bộ Nội vụ nghiên cứu và hướng dẫn kế hoạch sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố trong giai đoạn 2025–2026, với mục tiêu hoàn thiện việc sắp xếp trước ngày 31/5/2026. Trong thời gian chờ cơ chế mới, các thôn, tổ dân phố vẫn vận hành như tổ chức tự quản cộng đồng dân cư, không phải là cấp hành chính.

Có thể nói, sắp xếp tỉnh thành 2025 không chỉ là cuộc “đại chỉnh lý” địa giới hành chính mà còn là phép thử quan trọng đối với năng lực tổ chức, điều hành và cải cách của toàn bộ hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương. Để chủ trương này thực sự đi vào cuộc sống, yêu cầu đặt ra là phải đồng bộ cả về pháp lý, nhân sự, cơ sở vật chất và sự đồng thuận xã hội.

Xem thêm:

Mua nhà trước hay sau khi sáp nhập tỉnh thành: Lợi ích và rủi ro từ biến động giá

Sáp nhập tỉnh thành 2025: Dự kiến diện tích và quy mô dân số chi tiết

Sắp xếp tỉnh thành 2025: Tỉnh, xã mới có thể hoạt động từ ngày 01/7/2025