Những điều nhà đầu tư cần biết về định chế tài chính và vai trò đối với nền kinh tế

Trong thế giới tài chính, định chế tài chính đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu đối với nền kinh tế. Những tổ chức này không chỉ cung cấp các dịch vụ tài chính mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển kinh tế và ổn định tài chính. Hiểu rõ về định chế tài chính là một phần thiết yếu của kiến thức đầu tư tổng hợp. Bài viết này sẽ khám phá vai trò của các định chế tài chính và tầm quan trọng của chúng trong nền kinh tế hiện đại.

Khái niệm về định chế tài chính

Định chế tài chính là bất kỳ tổ chức nào thực hiện kinh doanh một hoặc nhiều hoạt động, bao gồm:

• Thuê mua tài chính, cho vay, nhận tiền gửi, chuyển tiền;
• Bảo lãnh, cam kết tài chính;
• Phát hành, quản lý các ph­­ương tiện thanh toán;
• Tham gia phát hành chứng khoán;
• Kinh doanh ngoại hối, công cụ thị trư­ờng tiền tệ, chứng khoán có thể chuyển như­­ợng;
• Quản lý danh mục đầu tư­­ của các cá nhân, tập thể;
• Quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán thanh khoản thay cho cá nhân hoặc tập thể khác;
• Đầu tư­­, quản lý vốn, tiền đại diện cho các cá nhân, tập thể khác;
• Bảo hiểm nhân thọ và các bảo hiểm liên quan đến các khoản đầu t­ư­ khác.

Định chế tài chính là tổ chức hoạt động kinh doanh tài chính (Nguồn: FTV)

Phân loại định chế tài chính tại Việt Nam

Theo kiến thức đầu tư tổng hợp, định chế tài chính có thể được phân chia theo hình thức tổ chức hoặc theo quy định pháp luật.

Phân chia theo hình thức tổ chức

Theo hình thức tổ chức, định chế tài chính được phân thành hai nhóm là định chế tài chính trung gian và định chế tài chính bán trung gian.

• Định chế tài chính trung gian: Các tổ chức tài chính có vai trò kết nối nguồn cung và nguồn cầu vốn. Nhóm này hoạt động với tư cách là một nhà đầu tư trung gian, tạo điều kiện cho bên vay và bên cho vay gặp nhau, thông qua mua bán tài sản tài chính của tổ chức. Các định chế tài chính này bao gồm: ngân hàng thương mại, quỹ trợ cấp, công ty bảo hiểm, công ty tài chính,...
• Định chế tài chính bán trung gian: Các tổ chức đứng giữa hai nguồn cung và cầu vốn, dưới tư cách là nhà môi giới. Nhóm này không tạo ra tài sản mà chỉ đóng vai trò thúc đẩy tiếp xúc giữa cung và cầu, chuyển tài sản tài chính từ bên bán sang bên mua. Các định chế tài chính này bao gồm: ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán,...

Định chế tài chính có thể phân thành hai nhóm chính (Nguồn: Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM)

Phân chia theo quy định pháp luật

Các định chế tài chính được pháp luật quy định bao gồm:

• Ngân hàng trung ương: Là tổ chức chịu trách nhiệm quản lý, giám sát toàn bộ hoạt động của những ngân hàng khác. Các tổ chức tài chính hay ngân hàng thương mại sẽ làm việc trực tiếp với ngân hàng trung ương để cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho người tiêu dùng.
• Ngân hàng thương mại: Là đối tượng làm việc và cung cấp trực tiếp sản phẩm, dịch vụ cho cá nhân, doanh nghiệp. Hầu hết những ngân hàng thương mại đều cung cấp tài khoản tiền gửi, cho vay, tư vấn tài chính.
• Liên hiệp tín dụng: Là tổ chức hợp tác thuộc sở hữu của các thành viên, hoạt động không theo mục tiêu lợi nhuận. Lợi nhuận của liên hiệp tín dụng sẽ được chia cho các thành viên chứ không chia sẻ ra bên ngoài liên hiệp.
• Hiệp hội tiết kiệm và cho vay: Là các tổ chức tài chính hoạt động theo hình thức nắm giữ lẫn nhau, thường không cung cấp quá 20% tổng tiền cho doanh nghiệp vay. Khách hàng chủ yếu của định chế tài chính này là cá nhân.
• Ngân hàng và công ty đầu tư: Không nhận tiền gửi mà giúp cá nhân, doanh nghiệp huy động vốn qua việc phát hành chứng khoán. Nhóm này sẽ kéo quỹ từ các nhà đầu tư cá nhân trong cùng thể chế để cấp cho khách hàng quyền tham gia vào thị trường chứng khoán.
• Công ty môi giới: Giúp các cá nhân, tổ chức mua bán chứng khoán với các nhà đầu tư có sẵn. Khách hàng có thể đặt giao dịch cổ phiếu, trái phiếu,...
• Công ty bảo hiểm: Có nhiệm vụ chuyển đổi rủi ro, mất mát của khách sang tài sản tài chính. Theo đó, các cá nhân, tổ chức sử dụng sản phẩm, dịch vụ của công ty bảo hiểm để bảo vệ tài sản trong những trường hợp bất khả kháng như tai nạn, thiên tai,...

Ngân hàng trung ương là một trong những định chế tài chính được pháp luật chấp nhận (Nguồn: TopCV)

Định chế tài chính có những vai trò nào?

Theo kiến thức đầu tư tổng hợp, các định chế tài chính có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, cụ thể:

• Kiểm soát dòng tiền: Các định chế tài chính được xem là tổ chức trung gian, giữ trách nhiệm chuyển tiền từ nhà đầu tư sang doanh nghiệp. Vì vậy, các định chế tài chính sẽ đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát dòng tiền nền kinh tế.
• Hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư: Số lượng các tổ chức định chế tài chính lớn tạo ra đa dạng các sản phẩm, dịch vụ. Nhờ đó, các nhà đầu tư có thể mở rộng thêm danh mục đầu tư của mình. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư khi nguồn tiền được phân bổ theo nhiều hạng mục khác nhau.
• Tiết kiệm chi phí giao dịch: Thông qua sự hỗ trợ của các định chế tài chính, nhà đầu tư có thể tiết kiệm được các loại chi phí trong quá trình đầu tư.
• Tạo lập cơ chế thanh toán: Ngân hàng thương mại là một trong các định chế tài chính cung cấp phương thức thanh toán giúp thị trường vận hành nhanh chóng, hiệu quả.

Kiến thức đầu tư tổng hợp, bao gồm sự hiểu biết về định chế tài chính và vai trò của chúng, là chìa khóa để nắm bắt cơ hội và quản lý rủi ro trong đầu tư. Nhận thức sâu sắc về vai trò của các tổ chức này sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra các quyết định thông thái và tối ưu hóa chiến lược đầu tư của mình.

Xem thêm 

Tài chính và vai trò của tài chính trong nền kinh tế

Những kênh nào an toàn để đầu tư tài chính cá nhân trong bối cảnh lạm phát tăng cao?