Gen Z và chuyện tiền bạc: Thái độ và hành vi quản lý tài chính cá nhân bị ảnh hưởng bởi điều gì?

Tiền bạc luôn là một chủ đề quan trọng và không thể thiếu trong cuộc sống của con người, đặc biệt là đối với thế hệ gen Z hiện nay. Với quan điểm “chỉ sống một lần”, thái độ và hành vi quản lý tài chính cá nhân gen Z có nhiều điểm khác biệt so với thế hệ trước. Tìm hiểu thực trạng, yếu tố ảnh hưởng và tham khảo lời khuyên về quản lý tài chính cá nhân dành cho gen Z ngay sau đây.

Yếu tố nào ảnh hưởng tới hành vi quản lý tài chính cá nhân gen Z?

Theo nghiên cứu của PGS. TS. Lê Đình Hạc và TS. Đỗ Thị Hà Thương tại Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM có chỉ ra 3 yếu tố chính tác động tích cực lên hành vi quản lý tài chính cá nhân gen Z, bao gồm hiểu biết tài chính, thái độ tài chính và tác động gia đình.

Hiểu biết tài chính

Hiểu biết về tài chính là khả năng hiểu và áp dụng các khái niệm, nguyên tắc và kỹ năng liên quan đến quản lý tiền bạc và tài sản. Nó bao gồm việc nắm bắt các khái niệm cơ bản về tài chính cá nhân, các công cụ và sản phẩm tài chính, có khả năng áp dụng các nguyên tắc tài chính để đưa ra quyết định thông minh về tiền bạc.

Hiểu biết tài chính có tác động mạnh mẽ đến hành vi quản lý tài chính cá nhân của gen Z, giúp họ có khả năng đưa ra quyết định thông minh và hợp lý về tiền bạc. Khi có hiểu biết tài chính, người trẻ hiểu rõ về cách quản lý ngân sách, định hình mục tiêu, tìm hiểu về các công cụ đầu tư và biết cách đánh giá, quản lý rủi ro tài chính, từ đó tạo ra kế hoạch tài chính bền vững.

Hiểu biết tài chính cá nhân giúp gen Z phân bổ và quản lý tiền bạc hiệu quả (Nguồn: TPBank)

Hiểu biết tài chính giúp gen Z nhận thức được tầm quan trọng của việc tiết kiệm và đầu tư. Họ biết cách xác định mục tiêu tiết kiệm, tạo ngân sách để tiết kiệm một phần thu nhập và hiểu về các công cụ đầu tư như cổ phiếu, quỹ chứng khoán, quỹ tiết kiệm hoặc bất động sản để xây dựng tài sản và tăng khả năng tài chính trong tương lai.

Việc định hình mục tiêu tài chính trong dài hạn và ngắn hạn cũng sẽ xuất phát từ hiểu biết tài chính. Gen Z sẽ biết cách xác định và đặt mục tiêu từ việc tiết kiệm cho việc mua nhà, đầu tư vào sự nghiệp, cho đến việc phấn đấu đạt tự do tài chính và nghỉ hưu sớm.

Thái độ tài chính

Thái độ tài chính là tư duy, quan điểm và cách tiếp cận của một người đối với việc quản lý tiền bạc và tài chính cá nhân. Nó phản ánh cách mà một người tiếp nhận, đánh giá và đối phó với các khía cạnh tài chính của cuộc sống.

Một thái độ tích cực về tài chính là yếu tố quan trọng để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả. Nếu gen Z có thái độ tích cực, họ sẽ có quan điểm lạc quan và sẵn lòng học hỏi về tài chính, từ đó đối mặt với thách thức tài chính một cách tự tin và kiên nhẫn.

Thái độ tài chính của gen Z phần nào phản ánh ý thức và trách nhiệm của họ đối với việc quản lý tài chính cá nhân. Nếu có thái độ nghiêm túc, họ sẽ đặt ưu tiên cho việc tiết kiệm, tránh nợ nần không cần thiết và xây dựng kế hoạch bền vững, đảm bảo hành vi quản lý tài chính phù hợp với mục tiêu tài chính.

Gen Z sớm đạt mục tiêu nhờ thái độ tài chính tích cực (Nguồn: Prudential)

Việc linh hoạt và sẵn lòng học hỏi giúp gen Z có cơ hội khám phá và áp dụng các phương pháp quản lý tài chính mới, tìm hiểu về các công cụ, sản phẩm tài chính và thích ứng với môi trường tài chính thay đổi nhanh chóng. Điều này có ảnh hưởng tích cực tới hành vi quản lý tài chính cá nhân của người trẻ, giúp họ đối mặt với thách thức tài chính một cách hiệu quả.

Tác động gia đình

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra thái độ và hành vi quản lý tài chính cá nhân của gen Z chịu ảnh hưởng từ gia đình. Gia đình có thể tạo ra một môi trường và cung cấp giáo dục tài chính cho con trẻ ngay từ khi còn nhỏ. Nếu được khuyến khích và giúp đỡ tìm hiểu về tiền bạc, lập kế hoạch và quản lý nguồn lực tài chính, Gen Z sẽ có xu hướng phát triển kỹ năng tài chính từ sớm.

Gia đình cũng có thể trở thành mẫu hình tài chính cho người trẻ. Nếu gia đình quản lý tài chính một cách có trách nhiệm, đề cao giá trị của việc tiết kiệm và đầu tư thông minh, gen Z sẽ có thái độ tích cực, có thể học hỏi và áp dụng hành vi tài chính trong cuộc sống của mình.

Ngoài ra, việc có một gia đình hỗ trợ và sẵn lòng chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm tài chính cũng sẽ giúp gen Z tự tin hơn, có kỹ năng cần thiết để đưa ra quyết định thông minh về tiền bạc. Gia đình chính là nền tảng và chỗ dựa vững chắc để quyết định tới hành vi quản lý tài chính cá nhân của con về sau.

Gia đình có ảnh hưởng tới hành vi quản lý tài chính của con trẻ (Nguồn: Manulife)

Lời khuyên về quản lý tài chính cá nhân dành cho gen Z

Quản lý tài chính cá nhân là một quá trình liên tục, vì vậy hãy bắt đầu từ những bước nhỏ và kiên nhẫn, luôn theo đuổi việc học hỏi, cải thiện. Bằng cách quản lý tài chính cá nhân thông minh, bạn có thể xây dựng một tương lai tài chính ổn định và thành công.

• Tạo ngân sách và lập kế hoạch tài chính: Bắt đầu bằng việc tạo ngân sách hàng tháng, lập kế hoạch tài chính dựa trên thu nhập và các chi phí cố định, biến đổi. Điều này giúp gen Z có cái nhìn rõ ràng về dòng tiền vào và dòng tiền ra, từ đó quản lý tài chính một cách hiệu quả hơn.
• Tiết kiệm và đầu tư: Gen Z nên hình thành thói quen tiết kiệm một phần thu nhập hàng tháng và đầu tư để tận dụng lợi ích của lãi suất kép. Bạn có thể bắt đầu với một số tiền nhỏ và tìm hiểu về các công cụ đầu tư như quỹ tiết kiệm hoặc đầu tư vào thị trường chứng khoán.
• Tìm hiểu về tài chính cá nhân: Để có thể quản lý tài chính cá nhân tốt hơn, hãy tìm hiểu về các khái niệm và nguyên tắc căn bản về tài chính cá nhân như lãi suất, thuế, đầu tư, và quản lý nợ. Càng hiểu rõ hơn về tài chính, gen Z sẽ có nhiều cơ hội để đưa ra quyết định thông thái với tiền bạc của mình.
• Xây dựng một quỹ dự phòng: Quỹ tiết kiệm dự phòng nên được xây dựng để đối phó với các chi phí bất ngờ hoặc trường hợp khẩn cấp. Hãy cố gắng tiết kiệm một phần thu nhập hàng tháng để xây dựng quỹ dự phòng này.
• Sử dụng tín dụng một cách thông minh: Gen Z thường có xu hướng tiêu dùng sử dụng thẻ tín dụng. Tuy nhiên, hãy sử dụng nó một cách thông minh và có trách nhiệm, tránh nợ quá mức và luôn thanh toán đúng hạn để tránh phí trễ hạn, tăng điểm tín dụng.
• Kiểm soát tiêu dùng: Hãy cân nhắc trước khi mua hàng và đặt ưu tiên cho những món đồ thực sự cần thiết. Tránh mua hàng theo cảm xúc và cân nhắc giữa việc chi tiêu ngắn hạn, tiết kiệm cho mục tiêu dài hạn.
• Trao đổi kinh nghiệm và học hỏi từ người khác: Hãy tìm hiểu và trao đổi kinh nghiệm với những người có kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính cá nhân. Có thể là gia đình, bạn bè hoặc các chuyên gia tài chính, họ sẽ đưa ra lời khuyên và chiến lược hữu ích.

Tóm lại, thái độ và hành vi quản lý tài chính cá nhân của Gen Z bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, tập trung chủ yếu là hiểu biết tài chính, tác động gia đình, thái độ tài chính. Việc hiểu và đáp ứng đúng những yếu tố này có thể giúp gen Z có cái nhìn rõ ràng hơn về cách quản lý tài chính cá nhân, từ đó trở thành người quản lý tài chính thông thái và thành công.

Xem thêm

Làm thế nào để quản lý căng thẳng tài chính?

3 “điểm mù” trong quản lý tài chính cá nhân ai cũng cần biết