Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là gì? Điều kiện và quy định để cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một trong những bước quan trọng trong quá trình cải cách kinh tế, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và tối ưu hóa nguồn lực. Tuy nhiên, để thực hiện cổ phần hóa, doanh nghiệp cần tuân thủ nhiều điều kiện và quy định pháp lý cụ thể. Dưới đây là thông tin về quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước giúp nhà đầu tư chứng khoán hiểu rõ hơn về lĩnh vực này.

Những khái niệm cần biết về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Cổ phần hóa là gì?

Cổ phần hóa là quá trình chuyển đổi một công ty từ hình thức sở hữu một chủ sang hình thức sở hữu nhiều chủ. Điều này được thực hiện bằng cách bán một phần hoặc toàn bộ vốn góp của công ty cho các cá nhân hoặc tổ chức khác. Quá trình này giúp phân tán quyền sở hữu và mở rộng sự tham gia của các nhà đầu tư vào công ty.

Cổ phần hóa là quá trình chuyển đổi một công ty từ hình thức sở hữu một chủ sang hình thức sở hữu nhiều chủ (Nguồn: Anfin)

Khái niệm cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là quá trình chuyển đổi các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa thành công ty cổ phần theo quy định của pháp luật.

Những doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa bao gồm:

1. Doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ:

• Công ty TNHH một thành viên do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và là công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ - công ty con, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước, hoặc công ty mẹ của tập đoàn kinh tế.
• Công ty TNHH một thành viên độc lập với 100% vốn điều lệ do nhà nước nắm giữ.

2. Công ty TNHH một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ.

Khái niệm về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước (Nguồn: Tạp chí Tài chính)

Điều kiện để có thể cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Để cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp cần đảm bảo các điều kiện sau:

• Không thuộc diện nhà nước cần nắm giữ 100% vốn điều lệ: Danh mục doanh nghiệp thuộc diện này sẽ do Thủ tướng Chính phủ quyết định từng thời kỳ.
• Giá trị thực tế của doanh nghiệp phải lớn hơn hoặc bằng các khoản phải trả: Giá trị này được xác định sau khi doanh nghiệp đã xử lý tài chính và đánh giá lại tài sản.
• Doanh nghiệp thuộc diện sắp xếp lại, xử lý nhà đất: Cần có phương án cụ thể về việc sắp xếp lại và xử lý nhà đất. Đối với các công ty nông, lâm nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, ngoài phương án sắp xếp lại và xử lý nhà đất.

Những hình thức cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước

Dưới đây là 3 phương thức cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước:

• Phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, trong khi giữ nguyên phần vốn nhà nước hiện có tại doanh nghiệp.
• Bán toàn bộ vốn nhà nước hiện có tại doanh nghiệp và có thể tăng vốn điều lệ bằng cách phát hành thêm cổ phiếu.
• Bán một phần vốn nhà nước hiện có tại doanh nghiệp và có thể tăng vốn điều lệ bằng cách phát hành thêm cổ phiếu.

Những hình thức cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước (Nguồn: Tạp chí Tài chính)

Thủ tục cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước như thế nào?

Dưới đây là những bước để cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước.

Bước 1: Xây dựng kế hoạch cổ phần hóa

Thành lập Ban Chỉ đạo

• Cơ quan đại diện chủ sở hữu quyết định cổ phần hóa dựa trên kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, quyết định thành lập Ban Chỉ đạo và kế hoạch triển khai cổ phần hóa.
• Trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi có quyết định thành lập Ban Chỉ đạo, trưởng Ban Chỉ đạo sẽ chọn và quyết định thành lập Tổ giúp việc cổ phần hóa.

Chuẩn bị giấy tờ/tài liệu và hồ sơ liên quan

• Ban Chỉ đạo chỉ đạo Tổ giúp việc phối hợp với các doanh nghiệp để chuẩn bị tài liệu và hồ sơ xây dựng phương án cổ phần hóa:
• Báo cáo quyết toán thuế và báo cáo tài chính đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp.
• Dự toán chi phí cổ phần hóa.
• Danh sách và phương án sử dụng lao động.
• Lựa chọn hình thức và phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp, thời điểm xác định giá trị phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp và các hướng dẫn liên quan.

Trình hồ sơ để phê duyệt

• Trình cơ quan đại diện chủ sở hữu phê duyệt dự toán chi phí cổ phần hóa và quyết định lựa chọn tư vấn cổ phần hóa theo quy định.

Tổ chức kiểm kê, xử lý tài chính và xác định giá trị doanh nghiệp

• Phối hợp với tổ chức tư vấn để kiểm kê tài sản, quyết toán thuế và tài chính, đồng thời xử lý các vấn đề tài chính đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp.
• Lập kế hoạch sử dụng đất khi đã cổ phần hóa và báo cáo với cơ quan đại diện chủ sở hữu, sau đó gửi hồ sơ liên quan đến UBND tỉnh/thành phố để xác định giá trị doanh nghiệp.
• Ban Chỉ đạo chỉ đạo Tổ giúp việc và tổ chức tư vấn để xác định giá trị doanh nghiệp.

Công bố giá trị doanh nghiệp

• Ban Chỉ đạo rà soát và kiểm tra kết quả phân loại, kiểm kê tài sản và xác định giá trị doanh nghiệp, sau đó báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu để công bố giá trị doanh nghiệp.

Hoàn thành phương án cổ phần hóa và trình phê duyệt

• Dựa trên tình hình thực tế và quyết định công bố giá trị doanh nghiệp, Ban Chỉ đạo chỉ đạo Tổ giúp việc phối hợp với tổ chức tư vấn để xây dựng phương án cổ phần hóa.
• Sau khi xây dựng xong, Ban Chỉ đạo chỉ đạo Tổ giúp việc công khai phương án, gửi đến các bộ phận trong doanh nghiệp và tổ chức hội nghị người lao động. Sau đó, Tổ giúp việc hoàn thiện phương án để trình cơ quan đại diện chủ sở hữu phê duyệt.

Bước 2: Tổ chức thực hiện phương án cổ phần hóa

Thực hiện bán cổ phần

• Doanh nghiệp phối hợp với tổ chức tư vấn trung gian để bán cổ phần theo phương án đã được phê duyệt.
• Bán cổ phần ưu đãi cho công đoàn và người lao động theo phương án đã duyệt.
• Chuyển tiền thu từ cổ phần hóa vào quỹ theo quy định dựa trên kết quả tổng hợp bán cổ phần.

Điều chỉnh phương án nếu cần

• Nếu không bán hết cổ phần theo phương án, Ban Chỉ đạo sẽ báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu để điều chỉnh cơ cấu, quy mô cổ phần.
• Ban Chỉ đạo cũng quyết định cử người đại diện phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa có vốn nhà nước, đồng thời thực hiện quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.

Bước 3: Hoàn tất chuyển doanh nghiệp trở thành công ty cổ phần

Tổ chức họp đại hội đồng cổ đông lần đầu

• Ban Chỉ đạo chỉ đạo Tổ giúp việc, người đại diện phần vốn nhà nước (nếu có) và doanh nghiệp tổ chức đại hội đồng cổ đông lần thứ nhất để thông qua điều lệ, bầu hội đồng quản trị, ban kiểm soát, bộ máy điều hành và phương án sản xuất kinh doanh.
• Hội đồng quản trị công ty cổ phần tiến hành đăng ký doanh nghiệp dựa trên kết quả đại hội đồng cổ đông lần thứ nhất.

Tổ chức quyết toán và bàn giao giữa doanh nghiệp và công ty cổ phần

• Lập báo cáo tài chính tại thời điểm công ty cổ phần được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu, kiểm toán báo cáo tài chính, quyết toán chi phí cổ phần hóa và báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Hoàn tất việc chuyển doanh nghiệp thành công ty cổ phần (Nguồn: Luật ACC)

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một bước quan trọng trong quá trình cải cách kinh tế, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường khả năng cạnh tranh và thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân. Hi vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin hữu ích cho những nhà đầu tư chứng khoán.

Xem thêm

Tìm hiểu mây Ichimoku trong phân tích kỹ thuật chứng khoán

Ý nghĩa và vai trò của mây Ichimoku trong đầu tư chứng khoán