Việt Nam có những loại hình quy hoạch nào? Tổng quan mối quan hệ giữa các loại hình quy hoạch

Quy hoạch đô thị nói riêng và thông tin quy hoạch nói chung đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tương lai quốc gia. Đây là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững, hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Phân loại quy hoạch và mối quan hệ giữa các quy hoạch

Tại khoản 1 điều 3 của Luật Quy hoạch năm 20217, quy hoạch là sắp xếp và định hướng các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, song song với phát triển hạ tầng, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường trên từng vùng lãnh thổ cụ thể.

Quy hoạch vùng và đô thị được thực hiện trên cơ sở khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương (Nguồn: Hà nội mới)

Mục tiêu then chốt của thông tin quy hoạch là sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia, hướng đến sự phát triển bền vững cho từng giai đoạn xác định. Điều 8 cũng nêu rõ, hệ thống quy hoạch quốc gia được xây dựng với thời kỳ quy hoạch 10 năm.

Trong đó, quy hoạch cấp quốc gia với tầm nhìn từ 30 đến 50 năm. Quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh với tầm nhìn từ 20 đến 30 năm.

Hệ thống quy hoạch tại Việt Nam vô cùng đa dạng, bao gồm:

• Quy hoạch tổng thể quốc gia.
• Quy hoạch không gian biển quốc gia.
• Quy hoạch sử dụng đất quốc gia.
• Quy hoạch ngành quốc gia.
• Quy hoạch vùng.
• Quy hoạch tỉnh.
• Quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành.

Điểm nổi bật của hệ thống quy hoạch là có sự liên kết chặt chẽ và tương hỗ giữa các loại quy hoạch. Nhờ vậy, cơ quan có thẩm quyền có thể xác định và triển khai quy hoạch một cách hợp lý, hiệu quả cho từng khu vực.

Giải thích chi tiết về từng loại quy hoạch

Quy hoạch tổng thể quốc gia

Quy hoạch tổng thể quốc gia đóng vai trò như bản đồ định hướng cho sự phát triển của quốc gia trong tương lai. Mang tầm nhìn chiến lược, quy hoạch tổng thể quốc gia bao quát toàn bộ lãnh thổ, từ đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời, đến đô thị và nông thôn, kết cấu hạ tầng, tài nguyên thiên nhiên, môi trường, an ninh quốc phòng và hội nhập quốc tế.

Thông tin quy hoạch quốc gia giai đoạn 2021 - 2030 với tầm nhìn đến năm 2050 (Nguồn: Báo Điện tử Chính phủ)

Để dễ hình dung hơn, hãy tưởng tượng loại hình quy hoạch này như một bức tranh tổng thể. Trong đó, mỗi mảnh ghép đại diện cho một khía cạnh quan trọng của đất nước. Bức tranh này được vẽ nên với mục tiêu hướng đến sự phát triển bền vững, đồng bộ và thịnh vượng cho quốc gia trong tương lai.

Quy hoạch không gian biển quốc gia

Quy hoạch không gian biển quốc gia nhằm phân chia không gian biển thành các khu vực có chức năng sử dụng khác nhau. Đồng thời, sắp xếp và phân bổ hợp lý các ngành, lĩnh vực trên vùng đất ven biển, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia của Việt Nam.

Quy hoạch sử dụng đất quốc gia

Quy hoạch sử dụng đất quốc gia là công cụ pháp lý nhằm phân bổ và phân chia khu vực đất đai trên phạm vi toàn quốc theo các mục đích sử dụng khác nhau, nhằm phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường và thích ứng, đối phó với biến đổi khí hậu.

Thông tin quy hoạch được xây dựng dựa trên tiềm năng và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực với vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian cụ thể.

Quy hoạch ngành quốc gia

Là quy hoạch cho một ngành cụ thể, dựa trên mối liên kết chặt chẽ giữa ngành đó với các ngành khác, các vùng miền liên quan, với kết cấu cơ sở hạ tầng, sử dụng hợp lý tài nguyên, gìn giữ môi trường và duy trì đa dạng sinh học.

Quy hoạch vùng

Quy hoạch vùng cụ thể hóa các mục tiêu, định hướng phát triển đã đề ra trong Quy hoạch tổng thể quốc gia phù hợp với điều kiện thực tế của vùng.

Quy hoạch này tập trung vào việc sắp xếp, phân bổ hợp lý các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, hệ thống đô thị và dân cư khu vực nông thôn, tạo dựng vùng liên tỉnh, mạng lưới hạ tầng, hệ thống nguồn nước lưu vực sông, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường trên cơ sở kết nối, phối hợp giữa các tỉnh.

Quy hoạch tỉnh

Quy hoạch tỉnh chi tiết hóa Quy hoạch tổng thể quốc gia và Quy hoạch vùng, được áp dụng cho phạm vi toàn tỉnh. Quy hoạch này bao hàm nhiều lĩnh vực quan trọng, sắp xếp, phân chia không gian hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, mạng lưới đô thị, phân bố dân cư nông thôn, hạ tầng, đất đai, tài nguyên và môi trường.

Quy hoạch tỉnh phải được xây dựng trên cơ sở kết nối chặt chẽ với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, đảm bảo sự thống nhất và hài hòa trong quá trình phát triển.

Các loại quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành

Bên cạnh các loại quy hoạch thường gặp, hệ thống quy hoạch Việt Nam còn bao gồm quy hoạch kỹ thuật, chuyên ngành. Thông tin quy hoạch này đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa các định hướng phát triển đã được đề ra ở các cấp quy hoạch cao hơn như quốc gia, vùng và tỉnh.

Mối quan hệ giữa các loại quy hoạch

Mối quan hệ giữa các loại quy hoạch đã được làm rõ theo quy định tại Điều 6 của Luật Quy hoạch 2017.

Tính thống nhất

Quy hoạch tổng thể quốc gia đóng vai trò như bản thiết kế chi tiết, vạch ra định hướng phát triển cho mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, bảo vệ môi trường trên khắp cả nước. Đây là nền tảng để xây dựng các quy hoạch chi tiết hơn ở cấp độ vùng, tỉnh, hay thậm chí quy hoạch cho từng khu vực cụ thể.

Nhờ có quy hoạch tổng thể quốc gia làm kim chỉ nam, các quy hoạch chi tiết ở cấp dưới được xây dựng đồng bộ, thống nhất, đảm bảo sự phát triển cân đối, hài hòa giữa các vùng, miền, địa phương. Hạn chế tối đa tình trạng lãng phí nguồn lực, đầu tư dàn trải, góp phần bảo vệ môi trường và hướng đến phát triển bền vững.

Tính liên kết

Quy hoạch ngành quốc gia phải tương thích với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Định hướng phát triển ngành phù hợp với chiến lược chung của đất nước, hài hòa với mục tiêu khai thác tiềm năng biển đảo và sử dụng đất đai hợp lý.

Quy hoạch vùng phải gắn liền với quy hoạch cấp quốc gia, tạo điều kiện phát triển thống nhất cho các tỉnh thành phố trong cùng khu vực. Quy hoạch tỉnh phù hợp với quy hoạch vùng và quy hoạch cấp quốc gia, đảm bảo cân đối, hài hòa giữa các địa phương trong cùng tỉnh.

Quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn cũng phải phối hợp với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh, đồng bộ giữa các khu vực đô thị và nông thôn.

Tính phối hợp

Hệ thống quy hoạch tại Việt Nam được xây dựng theo nguyên tắc phối hợp chặt chẽ, đảm bảo sự thống nhất trong quá trình lập và thực hiện quy hoạch. Tuy nhiên, trong thực tế, có thể phát sinh một số mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch do sự khác biệt về mục tiêu, phạm vi và tính chất.

Quy hoạch cao hơn có tính ưu tiên (Nguồn: Báo điện tử Chính phủ)

Khi quy hoạch ngành quốc gia xuất hiện mâu thuẫn với quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia hoặc các quy hoạch ngành quốc gia khác, cần ưu tiên điều chỉnh và thực hiện theo quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch tổng thể quốc gia.

Nếu thông tin quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh mâu thuẫn với quy hoạch ngành quốc gia, cần chỉnh sửa và thực hiện theo đúng quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tổng thể quốc gia.

Trường hợp quy hoạch vùng có mâu thuẫn với nhau, quy hoạch tỉnh có mâu thuẫn với nhau, thì cần điều chỉnh và thực hiện theo quy hoạch cao hơn.

Trường hợp quy hoạch tỉnh có mâu thuẫn với quy hoạch vùng, thì cần điều chỉnh và thực hiện theo quy hoạch vùng và quy hoạch cấp quốc gia.

Thông tin quy hoạch là công cụ đắc lực để định hướng tương lai đất nước. Nhờ có những nguyên tắc phối hợp chặt chẽ, hệ thống quy hoạch Việt Nam có thể hạn chế tối đa mâu thuẫn, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về quy hoạch.

Xem thêm 

Quy hoạch đô thị gắn với thiên nhiên - Xu hướng đô thị xanh đang chiếm ưu thế?

Tầm quan trọng của luật quy hoạch đô thị đối với thị trường bất động sản: kinh nghiệm đầu tư BĐS thành công