Tìm hiểu lãi suất điều hành và tác động của việc tăng giảm lãi suất điều hành

Lãi suất điều hành là một công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, được sử dụng để điều chỉnh lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế và kiểm soát lạm phát. Việc tăng hoặc giảm lãi suất điều hành có thể tác động mạnh mẽ đến các hoạt động kinh tế, từ tiêu dùng đến giao dịch trên thị trường chứng khoán. 

Lãi suất điều hành được hiểu thế nào? 

Lãi suất điều hành là mức lãi suất do Ngân hàng Nhà nước quy định, được sử dụng như một công cụ chính sách tiền tệ để điều chỉnh lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế. 

Lãi suất điều hành do Ngân hàng Nhà nước quy định (Ảnh: DNSE) 

Ngân hàng Nhà nước là cơ quan chịu trách nhiệm nghiên cứu và quyết định việc điều chỉnh lãi suất điều hành, đồng thời định hướng lãi suất trên thị trường. Các ngân hàng thương mại sẽ căn cứ vào lãi suất điều hành này để xác định mức lãi cụ thể cho các sản phẩm và dịch vụ của mình.

Lãi suất điều hành còn có tác động đến tỷ giá hối đoái và giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Tùy thuộc vào từng giai đoạn kinh tế, Ngân hàng Nhà nước sẽ điều chỉnh các loại lãi suất điều hành để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như kiểm soát lạm phát, ổn định giá cả và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Các loại lãi suất điều hành được Ngân hàng Nhà nước sử dụng

Hiện nay, có 5 loại lãi suất điều hành đang được Ngân hàng Nhà nước sử dụng.

Lãi suất điều hành bao gồm 5 loại (Ảnh: Vietstock) 

Lãi suất chiết khấu

Đây là lãi suất áp dụng cho các khoản vay ngắn hạn mà Ngân hàng Nhà nước cung cấp cho các ngân hàng thương mại thông qua việc chiết khấu các giấy tờ có giá trị.

Lãi suất chiết khấu thường thấp hơn lãi suất tái cấp vốn và được sử dụng để hỗ trợ thanh khoản ngắn hạn cho các ngân hàng. Khi lãi suất chiết khấu tăng, chi phí vay vốn của các ngân hàng thương mại cũng tăng, dẫn đến việc giảm lượng tiền cho vay ra thị trường.

Lãi suất mở OMO

Đây là lãi suất áp dụng cho các khoản vay ngắn hạn giữa Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại thông qua các giao dịch trên thị trường mở. Lãi suất OMO được sử dụng để điều chỉnh thanh khoản trong hệ thống ngân hàng và ổn định thị trường tiền tệ. 

Lãi suất tái cấp vốn

Khi các ngân hàng thương mại đã sử dụng hết giấy tờ có giá và không thể vay chiết khấu hoặc vay trên thị trường mở, phương án cuối cùng là vay tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước, áp dụng mức lãi suất tái cấp vốn.

Lãi suất tái cấp vốn có thể được coi là một loại lãi suất phạt mà Ngân hàng Nhà nước áp dụng đối với các ngân hàng thương mại khi họ rơi vào tình trạng cạn kiệt cả tiền dự trữ và giấy tờ có giá trị. Do đó, lãi suất tái cấp vốn thường là mức lãi suất cao nhất trong các loại lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước.

Lãi suất tín phiếu

Đây là lãi suất áp dụng cho các tín phiếu do Ngân hàng Nhà nước phát hành. Tín phiếu là công cụ nợ ngắn hạn được sử dụng để điều tiết lượng tiền trong lưu thông. 

Lãi suất tín phiếu cao sẽ khuyến khích các ngân hàng thương mại mua tín phiếu, từ đó giảm lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế và ngược lại.

Lãi suất dự trữ bắt buộc

Đây là lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước trả cho các khoản tiền gửi dự trữ bắt buộc của các ngân hàng thương mại. Lãi suất này ảnh hưởng đến lượng tiền mà các ngân hàng thương mại có thể sử dụng để cho vay và đầu tư. 

Khi lãi suất dự trữ bắt buộc tăng, các ngân hàng sẽ có xu hướng giữ lại nhiều tiền hơn, giảm lượng tiền cho vay ra thị trường.

Tác động của việc tăng, giảm lãi suất điều hành

Mục tiêu chính của lãi suất điều hành là kiểm soát lạm phát, ổn định giá cả và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Khi Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành, chi phí vay vốn tăng lên, làm giảm nhu cầu tiêu dùng và đầu tư, từ đó kiềm chế lạm phát. 

Lãi suất điều hành được điều chỉnh để kiểm soát lạm phát và ổn định giá cả của thị trường (Ảnh: Bank Express) 

Ngược lại, khi lãi suất điều hành giảm, chi phí vay vốn giảm, tiêu dùng và đầu tư cũng được khuyến khích. Đây là cơ sở để nền kinh tế quốc gia phát triển đi lên. Lãi suất điều hành thường được điều chỉnh dựa trên các chỉ số kinh tế vĩ mô như lạm phát, tăng trưởng GDP và tỷ lệ thất nghiệp, nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển của nền kinh tế.

Lãi suất điều hành phụ thuộc vào những yếu tố nào? 

Lãi suất điều hành chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và vi mô, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Dưới đây là các yếu tố cụ thể: 

Tình hình lạm phát

Lạm phát là sự tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định, dẫn đến sự mất giá trị của tiền tệ. 

• Khi lạm phát tăng cao, Ngân hàng Nhà nước thường tăng lãi suất điều hành để kiềm chế lượng tiền lưu thông, từ đó giảm áp lực lạm phát.
• Khi lạm phát thấp, lãi suất điều hành có thể được giảm để kích thích tiêu dùng và đầu tư.

Lãi suất điều hành phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có lạm phát (Nguồn: Timo)

Tốc độ tăng trưởng kinh tế

Tốc độ tăng trưởng kinh tế là tỷ lệ phần trăm thay đổi trong giá trị của toàn bộ hàng hóa và dịch vụ do quốc gia sản xuất tại một thời điểm so với giai đoạn trước đó.

• Trong giai đoạn kinh tế tăng trưởng mạnh, nhu cầu vay vốn tăng cao, Ngân hàng Nhà nước có thể tăng lãi suất để kiểm soát lượng tiền trong lưu thông. 
• Trong giai đoạn suy thoái, lãi suất điều hành thường được điều chỉnh giảm để hỗ trợ doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tỷ giá hối đoán

Tỷ giá hối đoái (hay còn gọi là tỷ giá trao đổi ngoại tệ) là tỷ lệ trao đổi giữa hai loại tiền tệ khác nhau.

Khi tỷ giá hối đoái biến động mạnh, Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh lãi suất để ổn định thị trường ngoại hối, duy trì niềm tin của nhà đầu tư.

Chính sách tài khóa của Chính phủ

Chính sách tài khóa là một công cụ của chính sách kinh tế vĩ mô, ảnh hưởng đến nền kinh tế của một quốc gia thông qua các biện pháp điều chỉnh chi tiêu (hoặc thuế) của Chính phủ.    

• Khi Chính phủ tăng chi tiêu công hoặc giảm thuế, lượng tiền trong nền kinh tế tăng lên có thể dẫn đến việc Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. 
• Khi Chính phủ thắt chặt chi tiêu, lãi suất điều hành có thể được giảm để kích thích tăng trưởng kinh tế.

Lãi suất điều hành là một công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ, ảnh hưởng sâu rộng đến mọi khía cạnh của nền kinh tế. Việc hiểu rõ các loại lãi suất điều hành và những yếu tố ảnh hưởng đến chúng sẽ giúp các nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp đưa ra quyết định tài chính an toàn. 

Xem thêm

Sử dụng chiến lược DCA mang đến lợi ích gì cho nhà giao dịch tài chính đầu tư chứng khoán?

Nhà đầu tư thực hiện lệnh đóng cửa cần theo dõi tin tức về thị trường tài chính thế nào?