Tìm hiểu hợp đồng phái sinh và cách tính giá một hợp đồng phái sinh

Hợp đồng phái sinh là một công cụ tài chính quan trọng và phổ biến trong thị trường tài chính hiện đại. Được sử dụng để quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận, hợp đồng phái sinh gồm các loại hợp đồng tương lai, quyền chọn và hoán đổi. Việc hiểu rõ hợp đồng phái sinh và cách tính giá của chúng là một yếu tố then chốt giúp các nhà đầu tư và doanh nghiệp đưa ra quyết định chính xác và hiệu quả.

Định nghĩa về hợp đồng phái sinh

Hợp đồng phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào hoặc được phát sinh từ giá trị của một tài sản cơ sở (underlying asset). Tài sản cơ sở này có thể là các loại chứng khoán, hàng hóa, tiền tệ, lãi suất hoặc các chỉ số thị trường. Mục đích chính của hợp đồng phái sinh là để quản lý rủi ro, bảo vệ lợi nhuận, hoặc đầu cơ vào biến động giá của tài sản cơ sở.

Hợp đồng phái sinh có giá trị phụ thuộc hoặc phát sinh từ tài sản cơ sở (Ảnh: Luật ACC)

Phân loại hợp đồng phái sinh

Dựa trên tính chất và cơ chế hoạt động, hợp đồng phái sinh được chia thành bốn loại chính: hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng kỳ hạn.

Hợp đồng tương lai (Futures Contract)

Đây là hợp đồng mà hai bên cam kết mua hoặc bán một tài sản cơ sở tại một thời điểm xác định trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận. Hợp đồng tương lai thường được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung, giúp đảm bảo tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro đối tác.

Hợp đồng quyền chọn (Options Contract)

Hợp đồng này cho phép người mua quyền chọn mua hoặc bán tài sản cơ sở tại một mức giá xác định trước trong tương lai. Người mua quyền chọn không bắt buộc phải thực hiện giao dịch, do đó có thể hạn chế rủi ro tổn thất.

Hợp đồng hoán đổi (Swaps Contract)

Đây là hợp đồng trong đó hai bên thỏa thuận trao đổi dòng tiền hoặc các khoản thanh toán khác nhau dựa trên các điều kiện đã thỏa thuận trước. Hợp đồng hoán đổi thường được sử dụng để trao đổi lãi suất hoặc tiền tệ, giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro lãi suất và tỷ giá hối đoái.

Hợp đồng hoán đổi tiền tệ là một loại hợp đồng phái sinh (Ảnh: VietnamBiz)

Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract)

Đây là hợp đồng trong đó hai bên đồng ý mua hoặc bán tài sản cơ sở tại một thời điểm trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận vào thời điểm hiện tại. Hợp đồng kỳ hạn thường được thương lượng trực tiếp giữa hai bên và không được giao dịch trên sàn tập trung, tạo điều kiện linh hoạt nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro đối tác cao hơn.

Hướng dẫn cách tính giá một hợp đồng phái sinh

Để tính giá hợp đồng phái sinh, cụ thể là hợp đồng tương lai, cần dựa trên chênh lệch giá thanh toán cuối ngày với giá bình quân gia quyền theo số lượng của vị thế, và tính riêng theo từng mã hợp đồng. Sau khi có chênh lệch, việc bù trừ ròng sẽ xác định nghĩa vụ thanh toán của nhà đầu tư.

Công thức tính chênh lệch (lãi/lỗ) vị thế cuối ngày:

VM cuối ngày= (DSPt – VWAP)* Số HĐ* Hệ số nhân

Trong đó:

• DSP (Difference Settlement Price): Chênh lệch giá thanh toán cuối ngày.
• VWAP (Volume Weighted Average Price): Giá bình quân gia quyền theo số lượng.

Các trường hợp của VWAP:

• VWAP = Giá bình quân gia quyền mua: Áp dụng khi nhà đầu tư ở vị thế mua.
• VWAP = Giá bình quân gia quyền bán: Áp dụng khi nhà đầu tư ở vị thế bán.
• Số hợp đồng (Số HĐ): Dấu (+) nếu vị thế mua, dấu (-) nếu vị thế bán.
• VWAP = DSPt-1: Nếu không phát sinh giao dịch trong ngày.

Hợp đồng phái sinh sẽ được tính toán theo 4 bước cơ bản (Ảnh: Momi)

Các bước tính giá hợp đồng phái sinh:

• Xác định DSP cuối ngày: Đây là giá thanh toán chênh lệch cuối ngày.
• Tính VWAP:
• Nếu nhà đầu tư có vị thế mua, lấy giá bình quân gia quyền mua.
• Nếu nhà đầu tư có vị thế bán, lấy giá bình quân gia quyền bán.
• Nếu không có giao dịch trong ngày, sử dụng DSPt-1.
• Tính chênh lệch (lãi/lỗ): Áp dụng công thức trên để tính toán chênh lệch giữa DSP và VWAP.
• Xác định nghĩa vụ thanh toán: Sau khi có chênh lệch, tiến hành bù trừ ròng để xác định nghĩa vụ thanh toán của nhà đầu tư.

Bằng cách tuân thủ các bước và công thức trên, bạn có thể tính toán chính xác giá hợp đồng phái sinh, giúp nhà đầu tư nắm bắt được lãi lỗ và nghĩa vụ thanh toán một cách rõ ràng. Việc hiểu rõ cách tính toán này là rất quan trọng để quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận trong giao dịch hợp đồng phái sinh.

Hợp đồng phái sinh không chỉ là công cụ giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro, mà còn mở ra nhiều cơ hội đầu tư mới với tiềm năng lợi nhuận cao. Hiểu rõ cơ chế tính toán giá dựa trên chênh lệch giá thanh toán cuối ngày và giá bình quân gia quyền theo số lượng, nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định chính xác và tối ưu hóa chiến lược giao dịch của mình.

Xem thêm

Biểu phí dịch vụ tài chính khi sử dụng bảng giá chứng khoán VPS được tính như thế nào?

Nhà đầu tư thực hiện lệnh đóng cửa cần theo dõi tin tức về thị trường tài chính thế nào?