Tiêu chí chọn cổ phiếu của nhà đầu tư chứng khoán Philip Fisher mà nhà đầu tư cá nhân nên học hỏi

Philip Fisher được mệnh danh là cha đẻ của học thuyết đầu tư tăng trưởng, cũng là một trong những người có ảnh hưởng nhất trên thị trường chứng khoán trong mọi thời đại. Ông đã lập ra danh sách 15 tiêu chí chọn cổ phiếu dựa trên 2 yếu tố là đặc điểm của doanh nghiệp và chất lượng quản lý. Vậy các tiêu chí chọn cổ phiếu của Philip Fisher là gì? Mời bạn cùng theo dõi bài viết này để tìm hiểu các tiêu chí, cũng như lời khuyên của ông cho các nhà đầu tư cá nhân nhé!

Tổng quan về nhà đầu tư chứng khoán Philip Fisher

Philip Fisher là ai?

Philip Arthur Fisher (08/09/1907 – 11/03/2004) là một nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng người Mỹ và là tác giả của cuốn sách “Cổ phiếu thường - Lợi nhuận phi thường” (1958) - một trong những cuốn giáo trình đầu tư kinh điển cho các nhà đầu tư hiện đại. Ông cùng Thomas Rowe Price Jr., là hai trong số những người đầu tiên đề xuất chiến lược đầu tư tăng trưởng.

Philip Fisher cũng được coi là một trong nhiều người có sức ảnh hưởng lớn nhất trên thị trường chứng khoán trong mọi thời đại. Ngày nay, các triết lý đầu tư của ông vẫn được nhiều chuyên gia hiện đại nghiên cứu và được nhiều nhà đầu tư coi như cẩm nang dẫn đường.

Ngược lại, đời sống riêng tư của Philip Fisher rất kín tiếng. Ông ít nhận phỏng vấn và rất kén chọn khách hàng. Do đó, ông chỉ được công chúng biết đến sau khi xuất bản cuốn sách đầu tiên năm 1958.

Philip Fisher (1907 - 2004) là nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng người Mỹ, cha đẻ của học thuyết đầu tư tăng trưởng (Nguồn: IPO CLUB)

Sự nghiệp đầu tư chứng khoán của Philip Fisher

Năm 1928, sau khi nghỉ học tại Stanford Graduate School of Business, Philip Fisher bắt đầu sự nghiệp đầu tư của mình với công việc đầu tiên là một phân tích viên chứng khoán Anglo - London Bank tại San Francisco. Đặc biệt, đây là thời điểm một năm trước khi thị trường chứng khoán sụp đổ vào năm 1929. 

2 năm sau, vào năm 1931, Philip Fisher thành lập công ty Fisher & Co chuyên quản lý tài sản. Sau đó, ông bắt đầu tập trung đầu tư tại Thung lũng Silicon và ưu tiên các công ty đầu tư mạnh vào nghiên cứu phát triển, cũng như xây dựng sản phẩm sáng tạo.

Suốt 7 thập kỷ điều hành công ty (1931 - 1999), với chiến lược lựa chọn cổ phiếu khôn ngoan và nắm giữ trong dài hạn, Fisher đã giúp nhiều khách hàng tạo ra những khoản lợi nhuận khổng lồ. Trong đó, ngoài các con số và biểu đồ đánh giá doanh nghiệp, ông còn tập trung vào khả năng quản lý và giải quyết các vấn đề trong tương lai của công ty. Văn hóa tổ chức cũng là một yếu tố Fisher thường nghiên cứu khi tìm hiểu về các công ty.

Khi nói đến sự nghiệp đầu tư cổ phiếu của Philip Fisher, bạn nhất định không thể bỏ qua phi vụ đầu tư nổi tiếng của ông vào Motorola - tập đoàn viễn thông đa quốc gia có trụ sở tại Mỹ hoạt động trong lĩnh vực sản xuất điện thoại và công nghệ không dây năm 1955. Đây là doanh nghiệp được thành lập năm 1928, chuyên sản xuất tivi và radio. Trong vài thập kỷ sau khi Fisher đầu tư, Motorola đã có nhiều đổi mới và trở thành một trong các tập đoàn viễn thông lớn nhất toàn cầu.

Ngoài ra, thời điểm trước và sau khi Philip Fisher đầu tư, công ty này đã có mức tăng trưởng doanh thu cực ấn tượng, lên tới hơn 68%. Nếu ông giữ cổ phiếu này cho đến năm 2000, ông có thể đạt được lợi nhuận tới 6000%. Đây cũng là một minh chứng rõ ràng nhất về tầm quan trọng của việc đầu tư cổ phiếu dài hạn.

Motorola là một phi vụ đầu tư nổi tiếng nhất của Philip Fisher - nhà đầu tư kín tiếng và ít nhận phỏng vấn (Nguồn: 1000 logos)

Phong cách và nguyên tắc đầu tư của Philip Fisher

Có thể gói gọn phong cách đầu tư của Philip Fisher bằng một câu đơn giản là: “Mua và nắm giữ những cổ phiếu chất lượng, có động lực tăng trưởng trong dài hạn.”

Với tư cách là nhà đầu tư tăng trưởng, ông cũng cực kỳ yêu thích các doanh nghiệp non trẻ, có triển vọng tăng trưởng lớn và không đặt nặng vấn đề định giá. Theo Philip Fisher, các công ty nhỏ có tốc độ tăng trưởng cao có thể đem lại khả năng sinh lời cực lớn, thậm chí lên tới hàng nghìn % chỉ trong một thập kỷ. Tuy nhiên, vì ông khá kín tiếng với giới báo chí nên rất khó để tìm được những ví dụ sinh động về các khoản đầu tư của ông.

Bên cạnh đó, Philip Fisher sẽ đầu tư dựa trên hai nguyên tắc chính là:

• Chiến lược lắng nghe “lời đồn đại”: Thay vì các nguồn tin công cộng như phố Wall, Fisher sẽ tìm kiếm và lắng nghe thông tin chính xác từ đối tác, ngân hàng, khách hàng và đối thủ cạnh tranh của công ty để nhận định chính xác về cổ phiếu.
• Dựa trên chỉ số tăng trưởng đặc biệt dành cho cổ phiếu được chọn: Để đạt được lợi nhuận đầu tư lớn nhất. Fisher sẽ mua cổ phiếu khi thị trường giảm và đợi thời điểm phục hồi, hoặc lựa chọn cổ phiếu của những công ty liên tục tăng trưởng và có lợi nhuận hàng năm.

Những cuốn sách hay về đầu tư của Philip Fisher

Để hiểu hơn về phong cách, nguyên tắc và phương pháp đầu tư cổ phiếu của Philip Fisher, bạn có thể tìm đọc các cuốn sách sau của ông:

• Cổ phiếu thường - Lợi nhuận phi thường
• Nhà đầu tư thận trọng ngủ ngon

Cuốn sách đầu tiên của Philip Fisher cũng là cuốn sách “gối đầu giường” của nhiều nhà đầu tư cổ phiếu (Nguồn: Tiki)

15 tiêu chí chọn cổ phiếu của Philip Fisher

Theo Philip Fisher, một công ty đáng để đầu tư là công ty đáp ứng đủ 15 tiêu chí sau đây:

Tiêu chí 1: Có sản phẩm, dịch vụ thuộc thị trường nhiều tiềm năng

Khi ngành hàng/dịch vụ của công ty đang giàu tiềm năng và có tốc độ tăng trưởng cao thì doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội phát triển hơn. Đây là các ngành có ít đối thủ cạnh tranh và dễ dàng nhân rộng quy mô. Ví dụ: Trí tuệ nhân tạo, năng lượng sạch, thịt thực vật,...

Philip Fisher cũng nhấn mạnh “tiềm năng” tức là khả năng phát triển trong vài năm tới chứ không phải trong quá khứ hoặc 1 năm tiếp theo. Bởi vì, dù cổ phiếu có “quá khứ huy hoàng” cũng không thể khẳng định có thể phát triển tốt trong những năm tiếp theo nên bạn cần đánh giá tiềm năng trong nhiều năm tới.

Tiêu chí 2: Ban lãnh đạo luôn có kế hoạch để duy trì vị thế của công ty

Thực tế, không có một công ty hay loại sản phẩm này có thể duy trì vị thế mãi mãi. Điển hình như Yahoo hay Kodak - các đế chế một thời cũng đã sụp đổ vì không chịu làm mới mình theo những biến động của thời đại. 

Do đó, theo Philip Fisher, nhà đầu tư nên lựa chọn các công ty mà có ban lãnh đạo luôn đưa ra những kế hoạch nghiên cứu sản phẩm mới nhằm đáp ứng nhu cầu luôn luôn thay đổi của thị trường. Đây sẽ là những doanh nghiệp sẽ tiếp tục lớn mạnh và tạo ra những khoản lợi nhuận tối đa cho nhà đầu tư. 

Tiêu chí 3: Tính hiệu quả của các hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) mà công ty đang thực hiện

Các công ty luôn nỗ lực nghiên cứu và phát triển nhằm đầu tư cho tương lai được Fisher đánh giá cao. Tuy nhiên, theo ông, các hoạt động này phải phù hợp với thực lực tài chính, thế mạnh và đem lại hiệu quả thực tế cho doanh nghiệp. Bởi vì, nếu chưa chuẩn bị tốt cho sự mở rộng quy mô thì doanh nghiệp có thể phát triển vượt ngoài tầm kiểm soát và sẽ dẫn tới những hậu quả đáng tiếc.

Nhà đầu tư nên chọn doanh nghiệp đạt được hiệu quả từ hoạt động R&D mà công ty đang thực hiện (Nguồn ảnh: Học viện Quản lý PACE)

Tiêu chí 4: Công ty có khâu bán hàng (doanh số) vượt trội hơn so với đối thủ cùng ngành

Doanh nghiệp có doanh số lớn tức là đang có lợi thế về quy mô, đặc biệt là trong thời điểm thị trường đang bão hòa). Lúc này, giá thành sản xuất của mỗi đơn vị sản phẩm sẽ giảm xuống, đem lại lợi thế cạnh tranh lớn về chi phí cho doanh nghiệp.

Ví dụ: Thế giới di động (MWG) có quy mô vượt trội hơn so với FPT Retail (FPT). Khí đó, doanh nghiệp này sẽ có lợi thế đàm phán về giá với nhà sản xuất nhằm tối ưu chi phí hoạt động. Nhờ thế, MWG có thể đạt được biên lợi nhuận sau thuế cao gấp 3 lần so với FRT.

Tiêu chí 5: Có biên lợi nhuận ròng cao hơn các đối thủ cùng ngành

Đây là chủ đề được coi như xương sống của các quyết định đầu tư bền vững. Dựa trên quan điểm của nhà đầu tư, doanh thu chỉ có giá trị khi có thể làm tăng lợi nhuận. Bởi vì, thực tế, việc gia tăng doanh thu không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với lợi nhuận tăng lên tương ứng. 

Để xác định lợi nhuận, bạn cần nghiên cứu biên lợi nhuận của công ty, cụ thể là xác định lợi nhuận hoạt động theo doanh thu trên đơn vị đô - la. Trong đó, bạn cần thực hiện bước nghiên cứu này giữa các công ty cùng ngành trong vòng nhiều năm để có thể xác định chính xác cổ phiếu nên đầu tư. 

Trong thời kỳ phát triển thịnh vượng của ngành, hầu hết công ty đều có biên lợi nhuận rộng hơn nên tổng lợi nhuận tính theo đô - la cũng cao hơn. Cũng trong giai đoạn này, các công ty có biên lợi nhuận nhỏ hơn luôn có tỷ lệ tăng biên lợi nhuận cao hơn so với công ty có chi phí thấp (có biên lợi nhuận cũng tăng nhưng không cao bằng). Điều này dẫn tới các công ty yếu thế thường gia tăng phần trăm thu nhập cao hơn so với những doanh nghiệp lớn mạnh cùng ngành. Tuy nhiên, lợi nhuận kiếm được nhanh chóng theo kiểu này cũng rất dễ sụt giảm khi việc kinh doanh bị gián đoạn và đi xuống.

Nhìn chung, việc có biên lợi nhuận ròng cao hơn so với đối thủ cho thấy công ty đang hoạt động tốt hơn. Ngoài ra, mức biên lợi nhuận ròng cao cũng được ví như tấm đệm, giúp công ty “giảm đau” khi thị trường bước vào giai đoạn khó khăn.

Tiêu chí 6: Có khả năng duy trì, cải thiện biên lợi nhuận ròng trong dài hạn

Thương trường như chiến trường, do đó, nếu không tự cải tiến và nâng cao năng lực thì công ty rất dễ bị đào thải. Bởi vậy, theo Philip Fisher - người có quan điểm hướng đến đầu tư dài hạn, bạn nên lựa chọn công ty muốn duy trì và cải thiện biên lợi nhuận trong dài hạn, kể cả khi điều đó có thể đạt được nhờ cắt giảm các chi phí không cần thiết.

Tiêu chí 7: Công ty (bộ máy lãnh đạo) đối xử tốt với người lao động

Đây là yếu tố mà nhiều nhà đầu tư thường bỏ qua khi quyết định lựa chọn cổ phiếu đầu tư. Tuy nhiên, Philip Fisher rất coi trọng tiêu chí này. Bởi vì, những sản phẩm, dịch vụ do người lao động hạnh phúc cung cấp thường có chất lượng tốt hơn so với các sản phẩm khác. Điều này sẽ giúp gia tăng doanh thu và thúc đẩy tăng lợi nhuận của doanh nghiệp.

Vì thế, theo Fisher, nhà đầu tư không nên tập trung quá nhiều về báo cáo lao động trong báo cáo thường niên mà có thể hỏi trực tiếp các nhân viên của doanh nghiệp. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm hiểu thông tin này qua tổ chức công đoàn của doanh nghiệp hoặc thông qua nhiều nguồn tin khác nhau.

Tiêu chí 8: Đội ngũ lãnh đạo đoàn kết, có sự đồng thuận cao

Đây là những người đầu tàu, có trách nhiệm định hướng con thuyền và các thuyền viên đang lênh đênh trên biển. Lúc này, nếu các thành viên trong ban lãnh đạo không có sự đoàn kết và đồng thuận về ý kiến, quan điểm thì con thường sẽ bị mất lái, chệch hướng và khó có thể phát triển lâu dài.

Cũng theo Fisher, những công ty có các thành viên gia đình đảm nhận chức vụ quan trọng thường thiếu động lực trong công việc và tiềm ẩn rủi ro về quản trị, cụ thể là tính minh bạch. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng cần quan tâm, đến chế độ lương thưởng của bộ phận đầu não này. Trong đó, chế độ khen thưởng hàng năm phải gắn liền với hiệu quả công việc và không nên có sự chênh lệch lớn giữa các cấp quản lý với nhau.

Tiêu chí 9: Sự chú trọng đối với lớp lãnh đạo kế cận

Với phong cách nắm giữ cổ phiếu dài hạn, Philip Fisher cảnh báo nhà đầu tư nên cẩn trọng với các doanh nghiệp chưa chú trọng vào việc đào tạo đội ngũ lãnh đạo kế cận xứng đáng. Bởi vì, các doanh nghiệp càng có quy mô lớn thì càng dễ dàng gục ngã khi người quản lý kế nhiệm không có đủ năng lực quản lý, điều hành.

Tiêu chí 10: Kiểm soát tốt hệ thống kế toán và phân tích chi phí

Về cơ bản, lợi nhuận của doanh nghiệp được tính toán bằng công thức: Lợi nhuận = Doanh thu - Chi phí sản xuất, hoạt động

Do đó, dù doanh nghiệp có tăng doanh thu đến đâu mà có hệ thống chi phí không hợp lý thì cũng không thể đạt được lợi nhuận tối đa. Như vậy, khi nghiên cứu về một doanh nghiệp, bạn cần xem xét cả hai yếu tố là doanh thu hàng năm và chi phí đi kèm.

Ngoài ra, doanh nghiệp có khả năng tiến xa hơn và phải là tổ chức có thể cắt giảm được các chi phí hoạt động không cần thiết. Thực tế, rất khó để xác định chi phí hoạt động cụ thể ở mức tốt của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bạn có thể so sánh giữa các công ty cùng ngành và tránh các công ty có chi phí hoạt động quá cao.

Tiêu chí 11: Các yếu tố giúp doanh nghiệp vượt trội so với đối thủ cùng ngành

Thực tế, mỗi ngành sẽ có những đặc thù riêng nên bạn cần phải có những hiểu biết sâu sắc về ngành mới có thể tìm ra đặc điểm giúp doanh nghiệp trở nên vượt trội. Trong đó, các kỹ năng xử lý như tổng chi phí bảo hiểm, chi phí bảo hiểm, hợp đồng nhà đất, bằng phát minh sáng chế,... có thể đem lại sự khác biệt cho công ty so với đối thủ.

Tiêu chí 12: Triển vọng tăng trưởng trong ngắn hạn hay dài hạn? 

Để giảm thiểu rủi ro do biến động thị trường, theo Philip Fisher, các nhà đầu tư cá nhân nên ưu tiên đầu tư dài hạn. Do đó, bạn nên tập trung vào các công ty có tầm nhìn, kế hoạch và triển vọng tăng trưởng dài hạn. Ngoài ra, nhà đầu tư nên tránh các doanh nghiệp tổ chức IR một cách thường xuyên vì đây có thể là các doanh nghiệp tập trung vào kết quả từng quý và quên mất kế hoạch tăng trưởng dài hạn.

Để giảm thiểu rủi ro do biến động thị trường, nhà đầu tư cá nhân nên lựa chọn các công ty có triển vọng tăng trưởng dài hạn (Nguồn: Reatimes)

Tiêu chí 13: Tránh những công ty phát hành quá nhiều cổ phiếu

Có một thực tế dễ hiểu là các công ty sẽ cần rất nhiều vốn để tăng trưởng dài hạn. Tuy nhiên, một công ty đáng đầu tư phải là tổ chức có thể cân bằng được lợi ích giữa công ty và cổ đông hiện tại. Theo đó, nguồn vốn mới nên có cả vốn vay ngân hàng thay vì chỉ bao gồm vốn do phát hành cổ phiếu. Ngoài ra, có nhiều trường hợp doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu một cách liên tục cho cổ đông chiến lược nhằm huy động vốn dẫn tới cổ phiếu bị pha loãng và giảm EPS (lợi ích tăng trưởng lợi nhuận).

Tiêu chí 14: Người điều hành phải là thuyền trưởng đích thực

Người lãnh đạo cao nhất của công ty phải là vị thuyền trưởng đích thực, luôn bình tĩnh trước mọi sóng gió và chèo lái con thuyền đi đúng hướng để phát triển lâu dài. Cụ thể, người điều hành có thể nhắc nhở một cách liên tục về những nguy cơ phía trước dù công ty vẫn đang hoạt động tốt hay có thể chấn an nhân viên trong tình huống có vấn đề nghiêm trọng xảy ra,... 

Tiêu chí 15: Bộ máy quản lý minh bạch, liêm khiết

Bộ máy quản lý của công ty là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với tài sản hơn các cổ đông. Những người này cũng có nhiều cách lách luật để tư lợi nguồn vốn chung và làm tổn hại đến lợi ích của cổ đông bình thường. Điều này thường xảy ra nhiều hơn trong các tập đoàn nhỏ, khi các thành viên gia đình nắm giữ vị trí chủ chốt, tuy nhiên, không loại trừ trường hợp tương tự ở các tập đoàn lớn. 

Do đó, theo Philip Fisher, dù công ty đã đạt được 14 tiêu chí trên nhưng lại thiếu mất tính minh bạch thì bạn cần loại ngay cổ phiếu này ra khỏi danh mục theo dõi. Thực tế, doanh nghiệp sẽ có thời điểm hoạt động tốt và những giai đoạn chững lại. Vì thế, nhà đầu tư nên tìm kiếm các doanh nghiệp có nhà quản lý tốt, thẳng thắn đối mặt với khó khăn và sai lầm của công ty. Ngoài ra, bạn cũng nên tránh những doanh nghiệp cố tình che giấu thông tin không tốt với nhà đầu tư.

Trên đây là 15 tiêu chí chọn cổ phiếu của Philip Fisher - nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng người Mỹ theo phong cách giữ cổ phiếu trong dài hạn, thay vì đầu tư ngắn hạn. Do đó, đây sẽ là những thông tin hữu ích nhất cho các nhà đầu tư cổ phiếu cũng đang theo đuổi phong cách này.

Xem thêm

Bull trap và cách tránh bẫy Bull trap trong đầu tư chứng khoán

Hướng dẫn sử dụng mô hình nến Piercing Pattern (Nến Xuyên) đầu tư chứng khoán hiệu quả