Những điều nhà đầu tư nên biết về hoạt động thẩm định Due Diligence

Để đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả, các nhà đầu tư cần nắm vững những kiến thức quan trọng về thẩm định Due Diligence. Hoạt động thẩm định này không chỉ giúp đánh giá tình hình tài chính, pháp lý và thương mại của doanh nghiệp mà còn cung cấp cái nhìn tổng quan về tiềm năng và rủi ro liên quan. Việc hiểu rõ các phương pháp và quy trình của Due Diligence là một phần không thể thiếu trong kiến thức đầu tư tổng hợp của mọi nhà đầu tư.

Kiến thức đầu tư tổng hợp: Khái niệm Due Diligence

Thuật ngữ "Due Diligence" được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực pháp lý, kinh tế và chứng khoán, mang ý nghĩa là quá trình thẩm định, điều tra doanh nghiệp hoặc cá nhân dựa trên những tiêu chí cụ thể trước khi ký kết hợp đồng. Quy trình Due Diligence bài bản giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng và khách quan về tiềm năng phát triển cũng như các rủi ro tiềm ẩn có thể gặp phải trong tương lai.

Theo Luật Chứng khoán Hoa Kỳ, Due Diligence đề cập đến việc thực hiện các điều tra và thẩm định hợp lý đối với các đại lý môi giới chứng khoán, mặc dù không phải lúc nào cũng đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin cho nhà đầu tư. Hiện nay, khái niệm Due Diligence cũng được áp dụng trong các giao dịch M&A (giao dịch mua bán và sáp nhập giữa các doanh nghiệp), theo đó, yêu cầu một cuộc khảo sát chi tiết trước khi tiến hành các giao dịch thương mại như mua bán cổ phần.

Due Diligence là thẩm định chuyên sâu một đối tượng (Ảnh: Việc làm 24h)

Tại sao nên thực hiện hoạt động Due Diligence?

Trong các giao dịch mua bán và đầu tư doanh nghiệp, hoạt động Due Diligence đóng vai trò hết sức quan trọng. Để đưa ra quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả, việc đánh giá toàn diện tình hình và tiềm năng của doanh nghiệp là điều cần thiết. Đây chính là mục đích của quá trình Due Diligence.

Tại Việt Nam hiện nay, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ thiếu sự minh bạch trong hoạt động tài chính, kế toán và pháp lý, thậm chí có hiện tượng làm giả hoặc điều chỉnh số liệu báo cáo để làm đẹp kết quả. Chính vì vậy, thẩm định trở nên vô cùng quan trọng để đánh giá đúng đắn về doanh nghiệp.

Chương trình Shark Tank là một minh chứng rõ ràng về sự thận trọng của các nhà đầu tư trong quá trình Due Diligence. Trên sóng truyền hình, các Shark thường hỏi rất kỹ về hoạt động công ty và số liệu báo cáo trước khi quyết định đầu tư. Sau chương trình, các Shark tiếp tục thực hiện thẩm định trực tiếp với các startup. Điều này cho thấy, dù có nhiều startup được đầu tư trên truyền hình, nhưng sau quá trình thẩm định thực tế, số lượng còn lại thường rất ít. Hầu hết các startup không thành công do không đáp ứng được các yêu cầu từ các Shark và thông tin cam kết trong quá trình thẩm định.

Trước khi thực hiện các thương vụ M&A lớn, các công ty thường thuê các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để hỗ trợ quá trình thẩm định. Sau khi hoàn tất quá trình này, các quyết định đầu tư có thể được đưa ra một cách chính xác và hiệu quả. Các công ty tư vấn thẩm định uy tín bao gồm các công ty kiểm toán hàng đầu như PWC, EY, Deloitte, KPMG, cùng với khối ngân hàng đầu tư của các công ty chứng khoán lớn như Bản Việt và SSI.

Các hình thức phổ biến của thẩm định Due Diligence

Khi cần thẩm định một dự án hoặc công ty, nhà đầu tư cần xem xét nhiều khía cạnh khác nhau, gồm các hình thức thẩm định sau đây:

Thẩm định về tài chính (Financial Due Diligence)

Hoạt động này tập trung vào việc kiểm tra và xác minh thông tin tài chính cũng như hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mục tiêu. Để thực hiện thẩm định tài chính, nhà đầu tư thường thuê các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp và uy tín, có khả năng đánh giá hệ thống kế toán, đặc biệt là các mục quan trọng như doanh thu, chi phí và nợ.

Nội dung của Financial Due Diligence thường bao gồm các mục sau: chính sách kế toán, luồng tiền mặt, tài sản ròng của doanh nghiệp, tình hình nộp thuế của doanh nghiệp, doanh thu, chi phí và lợi nhuận, kế hoạch tài chính Ngoài ra, có thể bổ sung các nội dung khác như chính sách lương hưu, rà soát dự báo tài chính trong quá khứ và đánh giá sự hợp tác, phối hợp giữa các bộ phận.

Thẩm định về thương mại (Commercial Due Diligence)

Thẩm định thương mại là một yếu tố rất quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác tiềm năng hoạt động và khả năng tăng trưởng của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp chỉ có thể khai thác tiềm năng và mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư khi đã được thẩm định thương mại một cách hiệu quả.

Các thông tin cần phân tích trong thẩm định thương mại bao gồm:

• Điểm mạnh và điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp
• Những yếu tố thu hút khách hàng đến công ty
• Mục tiêu và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp
• Dự đoán khả năng thành công của doanh nghiệp trong tương lai, so sánh dự báo tăng trưởng của công ty với dự báo của thị trường

Thẩm định Due Diligence gồm có nhiều hình thức khác nhau (Ảnh: Việc làm 24h)

Thẩm định về pháp lý (Legal Due Diligence)

Thẩm định pháp lý là một bước quan trọng không thể bỏ qua, vì nếu không thực hiện đầy đủ, doanh nghiệp có thể gặp phải nhiều rủi ro pháp lý. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp startup, các nhà đầu tư thường rất chú trọng đến tính pháp lý của doanh nghiệp trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Quá trình thẩm định pháp lý nhằm đảm bảo rằng doanh nghiệp không gặp phải các vấn đề pháp lý tiềm ẩn và có sự minh bạch cần thiết. Dưới đây là những nội dung chính trong quá trình Legal Due Diligence:

• Xác minh hồ sơ thành lập và quá trình hoạt động của doanh nghiệp.
• Kiểm tra thông tin về góp vốn và các chủ sở hữu của doanh nghiệp.
• Đánh giá thông tin về đội ngũ quản lý và cơ cấu tổ chức hoạt động của doanh nghiệp.
• Rà soát các chính sách liên quan đến người lao động của doanh nghiệp.
• Xem xét các hợp đồng và giao dịch của doanh nghiệp, đồng thời đánh giá các rủi ro pháp lý liên quan.
• Kiểm tra các chính sách về thuế và kế toán.
• Rà soát các hoạt động mua sắm và quản lý tài sản, đặc biệt là tài sản dài hạn và tài sản vô hình.
• Thu thập thông tin về các hoạt động ngân hàng và giao dịch với các tổ chức tín dụng.
• Đảm bảo rằng doanh nghiệp có đầy đủ giấy phép hoạt động và các điều kiện kinh doanh cần thiết.
• Xem xét các trường hợp bị xử phạt, tranh chấp và tố tụng pháp lý liên quan.

Thẩm định về thuế (Tax Due Diligence)

Thẩm định thuế là một bước quan trọng nhằm xác định và lượng hóa các rủi ro thuế tiềm ẩn của doanh nghiệp. Quá trình này giúp nhà đầu tư nắm rõ tình hình thuế của doanh nghiệp mục tiêu và đảm bảo rằng tất cả các nghĩa vụ thuế được thực hiện đúng quy định. Các nội dung chính trong thẩm định thuế bao gồm:

• Xác minh chi tiết các hoạt động khai báo thuế của doanh nghiệp.
• Rà soát các chứng từ liên quan đến các hoạt động thuế của công ty.
• Thực hiện trao đổi với nhân sự để hiểu rõ bản chất của các giao dịch và loại thuế áp dụng.
• Phân tích và đối chiếu số liệu thuế để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.
• Đánh giá các rủi ro thuế có thể phát sinh từ hoạt động của doanh nghiệp.

Việc thẩm định thuế sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn về thuế (Ảnh: Chứng khoán Tiên Phong)

Quy trình thực hiện Due Diligence tại doanh nghiệp diễn ra như thế nào?

Khi các nhà đầu tư, dù là cá nhân hay tổ chức, quyết định đầu tư vào một công ty, họ thường thực hiện hoặc thuê một công ty tư vấn để tiến hành thẩm định và đánh giá doanh nghiệp. Quá trình thẩm định này bao gồm việc rà soát thông tin cần thiết để xác định xem có nên đầu tư vào doanh nghiệp đó hay không.

Nhà đầu tư thường dựa vào các giả định và tiêu chí riêng để đánh giá sự phù hợp của công ty với “khẩu vị” đầu tư của mình. Tùy vào điều kiện và yêu cầu, nhà đầu tư có thể yêu cầu thẩm định nhiều khía cạnh khác nhau của doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ tại Việt Nam, vấn đề thẩm định pháp lý thường gặp phải nhiều khó khăn và phức tạp.

Kiến thức đầu tư tổng hợp: Những lưu ý khi thực hiện Due Diligence

Thông thường, hoạt động thẩm định được thực hiện bởi bên thứ ba nhằm đảm bảo tính khách quan trong quá trình đánh giá. Tuy nhiên, các đơn vị thẩm định cũng gặp phải một số khó khăn do chưa hoàn toàn hiểu rõ tình hình của doanh nghiệp mục tiêu. Để quá trình Due Diligence đạt hiệu quả, cần lưu ý những điểm sau:

• Cần lập danh sách chi tiết các thông tin cần khảo sát và yêu cầu doanh nghiệp mục tiêu cung cấp đầy đủ, rõ ràng và trung thực. Việc thiếu dữ liệu có thể làm cho quá trình thẩm định gặp khó khăn và thiếu chính xác.
• Trong hợp đồng thẩm định, cần nêu rõ các nội dung được thẩm định và những nội dung nằm ngoài phạm vi công việc, cũng như các phần mà đơn vị thẩm định không thể chịu trách nhiệm. Thực tế cho thấy, việc đánh giá toàn diện tất cả các khía cạnh của một công ty là rất khó khăn, ngay cả khi có dữ liệu từ phía doanh nghiệp, vì không có gì đảm bảo tính chính xác của dữ liệu đó.
• Quá trình thẩm định chỉ phản ánh tiềm năng và rủi ro của doanh nghiệp tại thời điểm đánh giá và thường chỉ mang tính chất tương đối.
• Thời gian thực hiện thẩm định có thể kéo dài từ vài tháng đến lâu hơn nữa, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp có cấu trúc phức tạp. Quyết định về việc mua bán, sáp nhập hoặc đầu tư vào một doanh nghiệp thường đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và chi phí cho Due Diligence, vì vậy sự thận trọng trong quá trình này luôn được coi là cần thiết và không bao giờ thừa.

Quá trình thẩm định thường chỉ mang tính chất tương đối (Ảnh: Đầu Tư Từ Đâu)

Như vậy, thẩm định Due Diligence là một bước quan trọng giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về doanh nghiệp và các yếu tố rủi ro liên quan. Tích lũy kiến thức đầu tư tổng hợp về thẩm định Due Diligence sẽ hỗ trợ các nhà đầu tư đưa ra những quyết định sáng suốt hơn, tối ưu hóa lợi nhuận và bảo vệ vốn đầu tư.

Xem thêm 

Nhà đầu tư dầu nên biết những thông tin cơ bản nào về USOil?

Nhà đầu tư có thể hưởng lợi ích gì khi đầu tư quỹ ETF dầu?