Nền kinh tế của một quốc gia chịu tác động như thế nào từ biến động của tỷ giá?

Tỷ giá hối đoái là một yếu tố quan trọng tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế của mỗi quốc gia. Biến động tỷ giá có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều khía cạnh như lạm phát, xuất nhập khẩu và đầu tư quốc tế, từ đó tác động đến sự ổn định và tăng trưởng kinh tế. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá và cách chúng ảnh hưởng đến nền kinh tế là rất cần thiết để đưa ra các chính sách kinh tế, tài chính phù hợp.

Khái niệm tỷ giá là gì?

Tỷ giá hối đoái là tỷ lệ trao đổi giữa một đơn vị tiền tệ của quốc gia này với một đơn vị tiền tệ của quốc gia khác. Ví dụ, tỷ giá hối đoái giữa đồng USD (đơn vị tiền tệ của Hoa Kỳ) và đồng EUR (đơn vị tiền tệ của khu vực EU) là 1.20 USD/EUR, có nghĩa là một đô la Mỹ có thể quy đổi được 1.20 Euro.

Tỷ giá hối đoái được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch thương mại quốc tế, đầu tư nước ngoài và các hoạt động tài chính khác. Chẳng hạn, nếu một công ty Mỹ muốn mua hàng hóa từ Nhật Bản, họ sẽ phải trả bằng đồng Yen. Tỷ giá hối đoái sẽ quyết định số tiền đô la Mỹ mà công ty Mỹ phải chi trả.

Các tỷ giá hối đoái được xác định trên thị trường hối đoái, dựa trên sự cân bằng giữa cung và cầu của các đơn vị tiền tệ. Những biến động của tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến nhiều mặt của nền kinh tế và đời sống của người dân.

Tỷ giá hối đoái là tỷ lệ trao đổi giữa một đơn vị tiền tệ của quốc gia này với một đơn vị tiền tệ của quốc gia khác (Nguồn: Stock Farmer Group)

Tỷ giá hối đoái được phân loại như thế nào?

Để hiểu rõ hơn về tác động của tỷ giá hối đoái đến nền kinh tế, cùng tìm hiểu những loại tỷ giá hối đoái qua phần bên dưới đây.

Phân loại dựa vào nghiệp vụ ngân hàng

Trong nghiệp vụ ngân hàng, có hai loại tỷ giá hối đoái chính là:

• Tỷ giá mua vào (Buying rate): Đây là tỷ giá mà ngân hàng sử dụng khi mua ngoại tệ từ khách hàng hoặc các tổ chức tín dụng khác. Tỷ giá mua vào thường thấp hơn tỷ giá bán ra, do đó khách hàng sẽ mất một khoản phí nhỏ khi bán ngoại tệ cho ngân hàng. Tỷ giá mua vào thường được sử dụng để tính toán giá trị tiền tệ khi khách hàng muốn bán ngoại tệ.
• Tỷ giá bán ra (Selling rate): Đây là tỷ giá mà ngân hàng sử dụng khi bán ngoại tệ cho khách hàng hoặc các tổ chức tín dụng khác. Tỷ giá bán ra thường cao hơn tỷ giá mua vào, do đó khách hàng sẽ phải trả một khoản phí nhỏ khi mua ngoại tệ từ ngân hàng. Tỷ giá bán ra thường được sử dụng để tính toán giá trị tiền tệ khi khách hàng muốn mua ngoại tệ.

Việc phân biệt rõ ràng hai loại tỷ giá này giúp hiểu rõ hơn về các khoản phí và giá trị tiền tệ khi thực hiện các giao dịch ngoại hối với ngân hàng. Ngoài ra, việc theo dõi sát sao tỷ giá mua vào và bán ra cũng rất quan trọng, giúp cho nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định đúng về mua bán và quản lý rủi ro tỷ giá hối đoái.

Phân loại dựa vào cơ chế quản lý ngoại hối

Các loại tỷ giá hối đoái căn cứ vào cơ chế quản lý ngoại hối bao gồm:

• Tỷ giá cố định: Tỷ giá được chính phủ hoặc ngân hàng trung ương ấn định và duy trì bằng cách mua bán ngoại tệ ở mức giá nhất định. Tỷ giá cố định giúp ổn định thị trường ngoại hối nhưng đòi hỏi nhiều can thiệp từ chính phủ hoặc ngân hàng trung ương.
• Tỷ giá động: Tỷ giá được xác định dựa trên cân bằng cung cầu ngoại tệ trên thị trường. Tỷ giá động thường được áp dụng trong các nền kinh tế tự do, nơi thị trường tự quyết định tỷ giá mà không có sự can thiệp của chính phủ hoặc ngân hàng trung ương.
• Tỷ giá mềm: Tỷ giá động nhưng được ngân hàng trung ương hoặc chính phủ can thiệp để giữ ổn định. Tỷ giá mềm thường được sử dụng trong các nền kinh tế mới nổi hoặc thiếu ổn định tài chính.
• Tỷ giá kép: Tỷ giá động được áp dụng đồng thời với các mức giá khác nhau cho các hoạt động thương mại khác nhau, như nhập khẩu, xuất khẩu hoặc đầu tư nước ngoài.

Cơ chế quản lý ngoại hối là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến các giao dịch ngoại tệ, đầu tư nước ngoài và hoạt động thương mại quốc tế.

Phân loại dựa vào phương tiện thanh toán quốc tế

Phân loại tỷ giá hối đoái dựa trên phương tiện thanh toán quốc tế có thể chia thành hai loại chính như sau:

• Tỷ giá quy đổi (conversion rate) là tỷ lệ chuyển đổi giá trị của một loại tiền tệ sang một loại tiền tệ khác để thực hiện các giao dịch thanh toán quốc tế. Tỷ giá quy đổi thường được sử dụng khi thanh toán bằng thẻ tín dụng hoặc các cổng thanh toán trực tuyến.
• Tỷ giá trao đổi (exchange rate) là tỷ lệ quy đổi giá trị của một loại tiền tệ sang một loại tiền tệ khác khi thực hiện các giao dịch ngoại hối, chẳng hạn như mua bán ngoại tệ hoặc các giao dịch đầu tư nước ngoài.
• Tỷ giá quy đổi và tỷ giá trao đổi thường do các tổ chức tài chính quốc tế, chính phủ hoặc Ngân hàng Trung ương quy định và có thể thay đổi theo thời gian. Sự biến động của tỷ giá hối đoái và tỷ giá quy đổi có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và đầu tư của các công ty cũng như người dân trong khu vực đó.

Tỷ giá trao đổi (exchange rate) (Nguồn: HD Bank)

Sự biến động của tỷ giá tác động đến nền kinh tế như thế nào?

Tỷ giá hối đoái có tác động quan trọng đến nền kinh tế của một quốc gia. Cụ thể:

Tác động đến cán cân thương mại, hoạt động xuất nhập khẩu

Khi đồng tiền của một quốc gia giảm giá so với đối tác, sản phẩm của quốc gia đó trở nên rẻ hơn trên thị trường thế giới. Điều này có thể dẫn đến gia tăng xuất khẩu và giảm nhập khẩu, cải thiện tình hình thương mại. Tuy nhiên, nếu đồng tiền giảm quá mạnh, chi phí nguyên liệu nhập khẩu sẽ tăng, làm tăng chi phí sản xuất và giảm lợi nhuận doanh nghiệp.

Ngược lại, khi tỷ giá hối đoái tăng, đồng nội tệ sẽ mất giá trị. Điều này làm cho hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn, dẫn đến giảm xuất khẩu và tăng nhập khẩu, làm suy yếu tình hình thương mại của quốc gia. Để cải thiện tình hình thương mại, chính phủ cần thực hiện chính sách thúc đẩy xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu để tăng giá trị đồng nội tệ.

Tác động tới dòng vốn đầu tư quốc tế

Ổn định tỷ giá hối đoái sẽ góp phần thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài. Các nhà đầu tư quốc tế thường ưa chuộng các quốc gia có nền kinh tế phát triển và đồng tiền ổn định.

Chính phủ cũng ủng hộ việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) bởi vì những dòng vốn này sẽ giúp thị trường chứng khoán trở nên sôi động và tăng động lực để vượt qua các thách thức kinh tế.

Tỷ giá có tác động tới dòng vốn đầu tư quốc tế (Nguồn: Tạp chí tài chính)

Tác động tới mức lãi suất và lạm phát

Khi đồng nội tệ mất giá trị, nó sẽ gây ra lạm phát trong nước. Ngược lại, khi đồng nội tệ tăng giá trị, điều này sẽ tác động đến nền kinh tế, khiến chính sách tiền tệ thắt chặt cần phải được áp dụng. Tuy nhiên, vấn đề có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu có dòng vốn nước ngoài đổ về để tìm kiếm các khoản đầu tư có lợi suất cao.

Tỷ giá hối đoái là một trong những công cụ chính sách mà Ngân hàng Trung ương sử dụng để thiết lập các chính sách tiền tệ. Việc điều chỉnh tỷ giá hối đoái nhằm mục đích hạn chế tình trạng đầu cơ, tăng cường sức mạnh của đồng nội tệ, cân bằng cung-cầu ngoại hối trên thị trường, thúc đẩy xuất khẩu và sản xuất trong nước, từ đó kiềm chế lạm phát gia tăng.

Tỷ giá có tác động tới mức lãi suất và lạm phát (Nguồn: Timo)

Như vậy, sự biến động của tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng trọng yếu đến nền kinh tế của một quốc gia. Việc quản lý tỷ giá hối đoái một cách hiệu quả và phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế là rất cần thiết, nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng và tài chính đầu tư quốc tế. 

Xem thêm

Tỷ giá tính chéo của đồng Việt Nam so với đồng Nhân dân tệ hiện nay là bao nhiêu?

Có những chế độ tỷ giá ngoại tệ JPY nào phổ biến nhất?