Cổ đông thiểu số là gì? Lợi ích và nghĩa vụ của cổ đông thiểu số là gì?

Cổ đông thiểu số đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động và phát triển của mỗi công ty, mặc dù họ không nắm quyền kiểm soát chính. Với nhiều lợi ích và một số quyền hạn nhất định, cổ đông thiểu số không chỉ góp phần vào sự đa dạng và cân bằng trong quản trị mà còn bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả. Hãy cùng khám phá chi tiết về khái niệm cổ đông thiểu số, lợi ích mà họ mang lại, cùng với các quyền và nghĩa vụ của họ trong bài viết này.

Khái niệm cổ đông thiểu số

Dựa vào Luật doanh nghiệp 2020, tại Điều 4 Khoản 3, cổ đông được hiểu là những cá nhân/tổ chức sở hữu tối thiểu 1 cổ phần tại công ty cổ phần. Minority shareholder hay còn gọi là cổ đông thiểu số, trong lĩnh vực tài chính và đầu tư là những cổ đông sở hữu một lượng cổ phần nhỏ, thường chiếm ít hơn 50% tổng số cổ phần phát hành của một công ty.

Cổ đông thiểu số là những người sở hữu lượng cổ phần nhỏ (Nguồn: Aura Capital)

Họ không có quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể đến các quyết định quan trọng của công ty. Mặc dù vị thế của cổ đông thiểu số có thể không mạnh mẽ như cổ đông kiểm soát, nhưng vai trò của họ vẫn rất quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và đa dạng trong quản trị công ty.

Lợi ích của cổ đông thiểu số

Trên bảng cân đối kế toán hợp nhất, lợi ích CĐTS được xác định và trình bày riêng biệt, không gộp chung với nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của các cổ đông khác, bao gồm cổ đông của công ty mẹ.

Lợi ích của CĐTS có thể được xác định trong hai trường hợp cụ thể.

Thứ nhất, tại thời điểm hợp nhất kinh doanh ban đầu, giá trị lợi ích của CĐTS được xác định theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 11: Hợp nhất kinh doanh. Giá trị này được tính tại thời điểm công ty mẹ mua lại hoặc sáp nhập với công ty con, hoặc khi công ty mẹ nắm quyền kiểm soát công ty con thông qua một công ty con trung gian khác. Khoản chênh lệch này biểu thị giá trị lợi ích của cổ đông thiểu số và được thể hiện trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ sau khi hợp nhất.

Thứ hai, lợi ích của cổ đông thiểu số trong công ty con được xác định dựa trên sự biến động của tổng vốn chủ sở hữu kể từ ngày công ty mẹ và công ty con tiến hành hợp nhất kinh doanh.

Sau khi công ty mẹ hoàn tất việc đầu tư vào công ty con, các biến động về tài sản thuần và nguồn vốn chủ sở hữu sẽ được tính toán và phân bổ vào mục “Lợi ích của cổ đông thiểu số” trên báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ.

Cổ đông thiểu số có quyền và nghĩa vụ như thế nào?

Mặc dù không có quyền kiểm soát, cổ đông thiểu số vẫn có một số quyền quan trọng để bảo vệ lợi ích của mình.

Cổ đông thiểu số vẫn có quyền và nghĩa vụ tương ứng (Nguồn: DNSE)

Quyền của cổ đông thiểu số trong doanh nghiệp

Dù không có quyền kiểm soát lớn, cổ đông thiểu số vẫn đóng góp quan trọng vào sự phát triển và thành công của công ty. 

• Quyền của cổ đông được định nghĩa là những hành vi mà cổ đông đó có thể thực hiện theo quy định của pháp luật và cả các quy định trong nội bộ của công ty. Những quy định này có thể bao gồm điều lệ, nội quy và quy chế hoạt động. Quyền cổ đông nhằm bảo vệ lợi ích hợp pháp của cổ đông thiểu số, giúp họ có thể tham gia vào các quyết định quan trọng và giám sát hoạt động của công ty một cách hiệu quả.
• Quyền nhận cổ tức: Cổ đông thiểu số chỉ nhận được cổ tức nếu công ty “ăn nên làm ra”, có lãi và Đại hội đồng cổ đông quyết định chia cổ tức. 
• Quyền được ưu tiên mua cổ phần: Cổ đông thiểu số được bảo đảm quyền ưu tiên mua cổ phần khi công ty tăng vốn. Điều này giúp họ duy trì tỷ lệ sở hữu và không bị pha loãng cổ phần.
• Quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần: Quyền này giúp cổ đông thiểu số bảo vệ quyền lợi của mình và đảm bảo sự công bằng trong quan hệ cổ đông của công ty, tránh bị thiệt thòi trong các quyết định quan trọng.

Nghĩa vụ của cổ đông thiểu số

Theo Điều 119 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ đông thiểu số phải tuân thủ các nghĩa vụ sau để đảm bảo trách nhiệm và quyền lợi của các bên liên quan:

• Thanh toán đủ và đúng hạn số cổ phần cam kết: Cổ đông thiểu số phải đảm bảo thanh toán đầy đủ và đúng thời hạn số cổ phần đã cam kết mua, duy trì sự ổn định tài chính của công ty.
• Không rút vốn đã góp bằng cổ phần phổ thông: Cổ đông thiểu số không được rút vốn đã góp, trừ khi được công ty mua lại, giúp bảo vệ vốn và sự ổn định của công ty.
• Tuân thủ Điều lệ và quy chế công ty: Cổ đông thiểu số phải tuân thủ các quy định trong Điều lệ và quy chế quản lý nội bộ của công ty, duy trì trật tự và hiệu quả quản lý.
• Chấp hành nghị quyết và quyết định: Cổ đông thiểu số cần tuân theo các quyết định của Đại hội đồng cổ đông và Hội đồng quản trị, kể cả khi các quyết định này không hoàn toàn phù hợp với mong muốn cá nhân.
• Bảo mật thông tin: Cổ đông thiểu số phải bảo mật thông tin do công ty cung cấp, sử dụng thông tin đó để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và không phát tán cho bên thứ ba.
• Tuân thủ quy định pháp luật: Ngoài các nghĩa vụ trên, cổ đông thiểu số phải tuân thủ các quy định khác của Luật Doanh nghiệp và Điều lệ công ty.

Nghĩa vụ cổ đông thiểu số đảm bảo cho thực hiện trách nhiệm hiệu quả (Nguồn: Luật Dương Gia)

Những nghĩa vụ này đảm bảo cổ đông thiểu số thực hiện trách nhiệm một cách minh bạch và hiệu quả, đồng thời góp phần vào sự ổn định và phát triển bền vững của công ty.

Cổ đông thiểu số đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và đa dạng trong quản trị doanh nghiệp. Họ hưởng lợi từ sự tăng trưởng của công ty thông qua cổ tức và tăng giá trị cổ phần. Quyền và nghĩa vụ của cổ đông thiểu số, được quy định rõ ràng trong Luật Doanh nghiệp, giúp bảo vệ lợi ích của họ và đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động công ty. Hiểu rõ về khái niệm, lợi ích và nghĩa vụ của cổ đông thiểu số không chỉ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Xem thêm

Kỳ vọng giảm lãi suất tác động thế nào đến cơn sốt đầu cơ tại thị trường chứng khoán Mỹ?

Nên sử dụng đường SMA hay EMA trong giao dịch tài chính đầu tư chứng khoán?